غزه و اتحاد جهان براي صلح
علي آهنگر
ساعات پاياني جمعه‌شب به وقت تهران بود كه نشست اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل متحد به درخواست دبيركل تشكيل شد. آنتونيو گوترش با فعال ساختن ماده ۹۹ منشور ملل متحد و با استناد به اينكه امنيت و صلح جهان در خطر است، پانزده عضو شوراي امنيت را كنار هم گرد آورد. تا پاسي از بامداد جهان منتظر بود كه ببيند آيا بالاترين نهاد بين‌المللي مي‌تواند آتش‌بس را در غزه حكمفرما ساخته و خط پاياني بر زخم‌ها و جراحت‌هاي انسان‌هايي بي‌دفاع بكشد. لابي‌ها و رايزني‌ها در پيچ و خم سالن‌هاي شورا ادامه يافت تا آنكه نشست راي‌گيري برگزار شد. 13 كشور از 15 عضو راي موافق دادند. بريتانيا راي ممتنع داد. نگاه‌ها به دست و راي رابرت وود، معاون سفير امريكا در سازمان ملل دوخته شده بود. اگر او راي موافق مي‌داد، معنايش اين بود كه جنگ خاتمه مي‌يابد. اما راي مخالف او به قطعنامه تداعي‌گر آن صحنه‌اي بود كه خلبان هواپيماي امريكايي براي نخستين‌بار در تاريخ بشر با فشار دادن دكمه‌اي، بمب اتمي بر سر ناكازاكي و هيروشيما ريخت. آيا رابرت وود اكنون همان دكمه خلبانان امريكايي براي نابودي انبوهي از بي‌گناهان يك شهر را مي‌فشرد؟ تاريخ يك‌بار ديگر در نخستين ساعت‌هاي بامداد شنبه ۹ دسامبر/۱۸ آذر ۱۴۰۲ نشان داد كه بي‌رحمي و درنده‌خويي هيچ حد و مرزي نمي‌شناسد. دست رابرت وود در مخالفت با قطعنامه و خواست جهاني بالا رفت و مجوز داد تا خان يونس و رفح نيز زير بمب‌ها و موشك‌هاي اسراييل محو و نابودي انسانيت را شاهد باشد. آنتونيو گوترش اما در عصر روز يكشنبه ۱۹ آذر در بيانيه‌اي اظهار داشت: «اين هفته، من از شوراي امنيت خواستم كه براي جلوگيري از يك فاجعه انساني در غزه فشار بياورد و درخواست خود را براي آتش‌بس بشردوستانه تكرار كردم. متاسفانه شوراي امنيت نتوانست اين كار را انجام دهد. اما اين باعث نمي‌شود كه از اهميت موضوع بكاهد. قول مي‌دهم: تسليم نشوم.» حال كه دبيركل با اراده و شجاع سازمان ملل متحد قول داده است كه تسليم نشود، راهكار ديگر او چيست؟
آگاهان به ساز و كار سازمان ملل مي‌گويند در اين مرحله كه وتوي يكي از اعضاي دايم مانع از تحقق صلح و امنيت در گوشه‌اي از جهان مي‌شود، قطعنامه ۳۷۷ الف سازمان ملل كه «اتحاد براي صلح» نيز ناميده مي‌شود به كار مي‌آيد. اين قطعنامه كه در ۷ اكتبر ۱۹۵۰ براي مقابله با وتوهاي شوروي در جنگ كره به تصويب رسيد، به مجمع عمومي سازمان ملل اجازه مي‌دهد در يك نشست اضطراري كه ظرف ۲۴ ساعت مي‌تواند تشكيل شود، به موضوع صلح و امنيت به خطر افتاده در گوشه‌اي از جهان ورود كند.
اين قطعنامه از سال ۱۹۵۰ تاكنون ۱۱ بار مورد استفاده قرار گرفت و اكنون مي‌تواند براي دوازدهمين بار از سوي دبيركل سازمان ملل متحد مورد استفاده قرار گيرد تا بتواند با اراده جهاني و خارج از وتوي شوراي امنيت، آتش‌بس اجباري را در باريكه غزه به اجرا درآورد.