سفر بني گانتز به واشنگتن شكاف ميان رهبران اسراييل را عريان كرد
صف‌آرايي در كابينه جنگي نتانياهو
زماني كه نتانياهو مرحله بعدي جنگ در غزه را اعلام مي‌كند، نشانه‌هاي شكاف در ساختار اسراييل عميق‌تر مي‌شود. در آخر هفته نتانياهو با پستي در شبكه اجتماعي ايكس، پرده از شكاف در كابينه جنگ به رهبري خود و در تشكيلات سياسي اسراييل برداشت. درست بعد از نيمه شب يكشنبه، نخست‌وزير اسراييل، بنيامين نتانياهو در صفحه خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت كه هرگز از هشدارهاي حمله حماس به اسراييل در 7 اكتبر مطلع نشده است، در عوض به نظر مي‌رسد نتانياهو مسووليت اين حمله غافلگيرانه حماس در 7 اكتبر به اسراييل را متوجه ارتش و سران نظامي و اطلاعاتي خود مي‌داند. اين بيانيه در فضاي داخلي اسراييل غوغايي به‌پا كرده است. سران سياسي احزاب اسراييلي نتانياهو را به دليل بازي سياسي درحالي كه اين بازيگر در بحبوحه يك كارزار نظامي دشوار در داخل غزه قرار دارد، مورد انتقاد قرار دادند. خشم و چنددستگي به حدي بود كه نتانياهو اين توييت را حذف كرد و با لحني غيرمعمول از اظهاراتش عذرخواهي كرد. او گفت: «اشتباه كردم.» كارشناسان مي‌گويند كه اين سناريو شكاف گسترده‌اي را در تشكيلات سياسي و نظامي تاييد مي‌كند، شكافي كه رهبري نتانياهو و ظرفيت او را براي عبور اين بازيگر از طريق جنگ بدون اولويت دادن به منافع او بر امنيت داخلي اسراييل زير سوال برد. يوسي مكلبرگ، همكار برنامه خاورميانه و شمال آفريقا در چتم هاوس به الجزيره گفت كه اما نتانياهو همچنان قدرت اول اسراييل است و اينكه او از كار افتاده و توان مديريت بحران را ندارد، ساده‌انديشي است. نبايد او را دست‌كم گرفت. مكلبرگ افزود كه كارزار سياسي نتانياهو از كارزار نظامي‌اش نيز بسيار دشوارتر است. او معتقد است كه «در اسراييل هيچ كس به نخست‌وزير بي‌مسووليت اعتماد ندارد، حتي يك نفر [در كابينه] وجود ندارد كه به نتانياهو اعتماد كند، اين موضوع اصلي كابينه است.» در همين رابطه، به گفته منبعي آگاه از كابينه جنگ به رويترز، يكي از وزيران ارشد كابينه اسراييل روز يكشنبه براي گفت‌وگو با مقامات امريكايي عازم واشنگتن شده و به گفته يك مقام اسراييلي، بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اين رژيم، او را به شدت به چالش كشيد، رخدادي كه نشانه تشديد شكاف‌ها در كابينه جنگ اسراييل با گذشت نزديك به پنج ماه از جنگ با حماس، است. سفر بني گانتز، رقيب سياسي نتانياهو در روزهاي اوليه جنگ پس از حمله حماس در 7 اكتبر به جنوب سرزمين‌هاي اشغالي به كابينه تندرو نتانياهو پيوست، اين اقدام در بحبوحه اختلافات عميق بين نتانياهو و رييس‌جمهور جو بايدن بر سر چگونگي كاهش رنج فلسطينيان در غزه و ايجاد يك چشم‌انداز پس از جنگ براي اين منطقه انجام شد.
دو روايت از يك سفر
در همين رابطه، روز شنبه پس از كشته شدن ده‌ها فلسطيني كه هفته گذشته براي گرفتن غذا از كاميون‌ها هجوم مي‌آوردند، ايالات‌متحده مجبور شد كمك‌هاي هوايي را به غزه بفرستد. اين محموله‌ها سيستم ارسال كمك‌ها را دور مي‌زند كه به دليل محدوديت‌هاي اسراييل، مسائل لجستيكي در غزه و همچنين درگيري‌ها در داخل اين منطقه كوچك، مختل شده است. در عين حال، ناظران و مقامات امدادي مي‌گويند كه محموله‌هاي هوايي بسيار كمتر از كمك‌هاي ارسال شده از طريق كاميون‌ها موثر است. اولويت‌هاي ايالات‌متحده در منطقه به طور فزاينده‌اي توسط كابينه تندرو نتانياهو، جايي كه ناسيوناليست‌هاي افراطي در آن تسلط دارند، با مشكل مواجه شده است. حزب ميانه‌روتر گانتز در برخي مواقع به عنوان وزنه‌اي در برابر متحدان راست افراطي نتانياهو عمل مي‌كند. يكي از مقامات حزب ليكود به رهبري نتانياهو به رويترز گفت كه سفر گانتز بدون مجوز از سوي رهبر كابينه اسراييل يعني نتانياهو، انجام شده است. اين مقام گفت كه نتانياهو در مورد اين سفر گفت‌وگوي سختي با گانتز داشته و به او گفته است كه اسراييل تنها يك نخست‌وزير دارد. همچنين مقامي اسراييلي به الجزيره گفت كه گانتز به نتانياهو از قصد خود براي سفر به ايالات‌متحده اطلاع داده بود. اين مقام مدعي شد كه هدف از اين سفر تقويت روابط با واشنگتن، تقويت حمايت از كمپين زميني اسراييل و فشار براي آزادي اسراي اسراييلي است كه در غزه نگهداري مي‌شوند. به گفته «حزب وحدت ملي»، گانتز با كامالا هريس، معاون رييس‌جمهور امريكا و جيك ساليوان مشاور امنيت ملي ديدار كرده است.
«بي‌بي» در تنگنا
اندكي پس از 7 اكتبر، نتانياهو كابينه جنگ اضطراري را با گسترش ائتلاف اسراييل به برخي از افسران ارشد سابق ارتش كه صفوف مخالفان را تشكيل مي‌دادند، تعريف كرد. يكي از آنها بني گانتز، وزير جنگ سابق اين رژيم بود كه به سرعت از نتانياهو خواست كه پست جنجالي خود را پاك كرده و در عين حال حمايت كامل از ارتش و شين بت، سازمان اطلاعات داخلي اسراييل را نشان دهد. انبوهي از انتقادات ازسوي ديگر رهبران مطرح شد. آويگدور ليبرمن، قانونگذار اپوزيسيون، كه زماني وزير دفاع نتانياهو بود، گفت كه نتانياهو نه به امنيت داخلي و نه جان اسرا در دست حماس هيچ علاقه‌اي ندارد. او تنها به سياست و ماندن در قدرت علاقه دارد. دانيل هاگاري، سخنگوي ارشد ارتش اسراييل از اظهارنظر در اين باره خودداري كرد. او گفت در شرايطي كه اسراييل در جنگ به‌سر مي‌برد از اظهارنظر در اين مسائل خودداري مي‌كند. طبق داده‌هاي اكثر نظرسنجي‌ها، نتانياهو از زمان شروع جنگ محبوبيت خود را از دست داده است، به‌طوري كه بسياري از اسراييلي‌ها او را مسوول حمله حماس مي‌دانند. به گفته وزارت بهداشت غزه، جنگ در غزه تاكنون دست‌كم جان بيش از سي هزار فلسطيني را كه حدود دوسوم آنها زن و كودك بودند، گرفته است. حدود 80درصد از جمعيت 3/2 ميليون نفري خانه‌هاي خود را ترك كرده‌اند و آژانس‌هاي سازمان ملل مي‌گويند كه صدها هزار نفر در آستانه قحطي قرار دارند. منتقدان مي‌گويند تصميم‌گيري نتانياهو به ملاحظات سياسي آلوده شده است، اتهامي كه البته او آن را رد مي‌كند. انتقادها به ويژه بر طرح‌هايي براي غزه پس از جنگ متمركز است. نتانياهو پيشنهادي را منتشر كرده كه براساس آن اسراييل كنترل امنيتي بي‌پايان بر اين سرزمين را به همراه فلسطيني‌هاي محلي كه امور غيرنظامي را اداره مي‌كنند، حفظ كند. ايالات‌متحده مي‌خواهد شاهد پيشرفت در ايجاد يك كشور فلسطيني باشد. اين ديدگاه مورد مخالفت نتانياهو و تندروهاي كابينه او قرار گرفته است. يكي ديگر از مقامات ارشد كابينه از حزب گانتز نحوه مديريت جنگ و راهبرد اين بازيگر براي آزادي اسرا را زير سوال برده است. كابينه نتانياهو، محافظه‌كارترين و مذهبي‌ترين كابينه اسراييل تا به حال، با ضرب‌الاجل مقرر دادگاه براي لايحه جديدي جهت گسترش فهرست سربازي يهوديان افراطي ارتدوكس كه بسياري از آنها از ادامه تحصيلات ديني معاف هستند، تحت فشار قرار گرفته است. اين موضوع درحالي مطرح شده است كه صدها سرباز اسراييلي از 7 اكتبر كشته شده‌اند و ارتش به دنبال تكميل رده‌هاي خود با طولاني شدن جنگ است. گانتز كه نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد در صورت برگزاري راي‌گيري امروز، حمايت كافي براي نخست‌وزير شدن را به دست مي‌آورد، به عنوان يك ميانه‌روي سياسي درنظر گرفته مي‌شود، اما مواضع او در مورد ديدگاه خود نسبت به تشكيل كشور فلسطين مبهم باقي مانده است. سفر به ايالات‌متحده، اگر با پيشرفت در زمينه مبادله اسرا و زندانيان و همچنين آتش‌بس مواجه شود، مي‌تواند حمايت از گانتز را افزايش دهد. يك مقام ارشد امريكايي روز شنبه گفت كه اسراييل اساسا چارچوب پيشنهادي آتش‌بس در غزه و توافقنامه آزادي اسرا را تاييد كرده است و اكنون اين برعهده حماس است كه با آن موافقت كند. او به شرط ناشناس ماندن براساس قوانين پايه‌اي كه توسط كاخ سفيد تعيين شده است به خبرنگاران گفت، اسراييلي‌ها كه از حمله حماس به شدت آسيب ديده‌اند، به طور گسترده از تلاش‌هاي جنگي به عنوان اقدامي براي دفاع از خود حمايت كرده‌اند، حتي با وجود افزايش مخالفت‌هاي جهاني با جنگ. تعداد فزاينده‌اي از نتانياهو خشم دارند. بنا به گزارش رسانه‌هاي اسراييلي، حدود ده هزار نفر اواخر روز شنبه در اعتراض به برگزاري انتخابات زودهنگام به خيابان‌ها ريختند. چنين اعتراضاتي در هفته‌هاي اخير افزايش يافته است، اما ابعاد آن نسبت به تظاهرات سال گذشته عليه طرح بازنگري قوه قضاييه كابينه نتانياهو بسيار كوچك‌تر بوده است.
آتش‌بازي شروع شد
رووون هازان، استاد علوم سياسي در دانشگاه عبري در بيت‌المقدس شرقي، گفت: اگر شكاف‌هاي سياسي افزايش يابد و گانتز از كابينه كناره‌گيري كند، دريچه‌ها به روي اعتراضات گسترده‌تري ازسوي مردمي باز مي‌شود كه از قبل از حمله حماس از كابينه ناراضي بودند. او گفت «لحظه‌اي كه شما خشم مردم را برمي‌انگيزيد، ائتلافي را كه كابينه با مردم داشت را قطع مي‌كنيد، در چنين شرايطي آتش‌بازي شروع مي‌شود.» قطعا در صورت خروج گانتز، كابينه نتانياهو سقوط نخواهد كرد، اما ممكن است مشروعيت خود را در چشم اكثر مردم از دست بدهد. نتانياهو به دليل مهارت‌هايش براي بقاي سياسي خود شناخته شده است. طولاني‌ترين نخست‌وزير اسراييل براي اولين‌بار در سال 1996 به قدرت رسيد و 13 سال از 14 سال گذشته در قدرت بوده است. رباني گفت كه مخالفت‌هاي گسترده‌اي با او و رفتار كابينه‌اش وجود دارد، اما نبايد اين واقعيت كه او از حمايت عمومي برخوردار است را ناديده بگيرد. او افزود، اگرچه كابينه جنگ ممكن است تقسيم شود، اما گسترش كابنيه جنگ كه شامل اعضاي ارشد نظامي مي‌شود، همچنان مي‌تواند منافع او را از نظر سياسي تامين كند. معين رباني، يكي از سردبيران نشريه جدليه و همكار غير مقيم مركز مطالعات جنگ و امور بشردوستانه به الجزيره گفت كه اين اقدامي است كه ممكن است تنها با هدف گسترش پايگاه سياسي نتانياهو نباشد، بلكه مي‌تواند به او كمك كند تا به طور موثرتري مسووليت را در قبال شكست‌هاي نظامي احتمالي پس از پايان جنگ از خود دور كند.
وضعيت مذاكرات
تلاش‌ها براي ميانجيگري آتش‌بس غزه از روز يكشنبه در مصر آغاز شده است. مذاكره‌كنندگان بين‌المللي اميدوارند تا پيش از آغاز ماه مبارك رمضان در حدود ۱۰ مارس، درگيري‌ها را متوقف كرده و برخي از اسراي باقي‌مانده را آزاد كنند. در همين حال، به گفته مقامات بهداشتي محلي، درگيري‌ها در غزه با حملات اسراييل در اواخر روز شنبه ادامه داشت و به گفته مقامات بهداشتي محلي، بيش از 30 نفر از جمله زنان و كودكان را كشتند. به گفته دكتر مروان الحمس، مدير بيمارستاني كه اجساد در آن منتقل شده‌اند، دست‌كم 14 نفر در حمله به خانه‌اي در جنوبي‌ترين شهر رفح، در مرز مصر كشته شدند. او گفت كه كشته‌شدگان شامل شش كودك و چهار زن همه از يك خانواده بودند. بستگان گفتند كه ۹ نفر ديگر زير آوار ناپديد شده‌اند. براساس گزارش دفاع مدني، اسراييل همچنين به دو خانه در كمپ آوارگان جباليا، منطقه مسكوني متراكم و تودرتو در شمال غزه حمله هوايي كرد كه 17 نفر كشته شدند.