خسرو شاهي از پيشگامان تقريب بين مذاهب اسلامي
محمود فاضلي
آيتالله سيدهادي خسروشاهي فرزند سيد مرتضي در سال 1317 در تبريز در خانوادهاي نامدار و عالم بهدنيا آمد. ايشان تحصيلات مقدماتي را در تبريز به پايان رسانيد و عازم شهر قم شد و حوزه علميه آنجا چند ماه در درس خارج فقه آيتالله سيدحسين بروجردي شركت كرد و سپس از درس خارج فقه و اصول آيات امامخميني و آيتالله شريعتمداري استفاده كرد. در درس فلسفه، از شاگردان علامه سيدمحمدحسين طباطبايي بود.خسروشاهي از سال 1332 با جريانهاي انقلابي – اسلامي همكاري داشت و بهويژه با جمعيت فداييان اسلام و آيتالله كاشاني در ارتباط بود.
در سال 1341 و با آغاز نهضتاسلامي بهرهبري امام خميني، به مبارزه با حكومت پهلوي ادامه داد و بهخصوص اعلاميههايي را عليه حكومت پهلوي امضا كرد. سپس از سوي امامخميني ماموريت يافت تا پيام ايشان را به علماي تبريز برساند. در قيام 15 خرداد 1342 هم در قم حضور داشت و در تابستان 1342 هم در تحصن اعتراضي روحانيان مبارز سراسر كشور عليه دستگيري و حبس ايشان در تهران حضور يافت. خسروشاهي بر اثر اين مبارزات، بارها توسط ماموران حكومت ساواك دستگير و زنداني شد. از جمله در فروردين 1343 مدتي دستگير گرديد و مدتي را در زندانهاي حكومت پهلوي گذراند.
وي با تاسيس دارالتبليغ اسلامي توسط آيتالله شريعتمداري، به همكاري با اين مركز پرداخت و از جمله برخي از دروس ديني را در آن مركز تبليغي تدريس ميكرد. ايشان يكي از نويسندگان حوزه علميه قم بود و مقالاتي را در نشريات مختلف چون مكتب اسلام و سپس مكتب تشيع نوشت. برخي از مقالات ايشان در نشرياتي چون معارف جعفري، راه حق، نداي حق، وظيفه، مجموعه حكمت، نور دانش، آيين اسلام، مسلمين، آستان قدس، نسل نو، نسل جوان، استوار، پيكار انديشه و مهد آزادى انتشار مييافت. خسروشاهي سپس بههمراه شماري از همفكران خود نشريه داخلي حوزه علميه قم را با عنوان «بعثت» منتشر كرد و از اعضاي هيات تحريريه آن نشريه بود. سال 1352 «مركز بررسيهاي اسلامي قم» را بهعنوان مركزي وابسته به حوزه علميه قم، تاسيس كرد. فعاليتهاي سياسي ايشان كه در مقالات علمي او هم جلوهگر ميشد، باعث شد تا بارها در قم، تهران و تبريز دستگير، زنداني يا تبعيد شود. از جمله در سال 1352 توسط ساواك در قم دستگير و به انارك يزد تبعيد شد و در آنجا با آيتالله سيد مرتضي پسنديده برادر امام خميني و آيتالله مكارم شيرازي دوران تبعيد را گذراند.
خسروشاهي پس از پيروزي انقلاب اسلامي مدتي در حزب خلق مسلمان عضويت داشت و سپس از آن حزب كناره گرفت. ايشان بهمدت دو سال نمايندگي امام خميني را در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برعهده داشت و سپس بهسمت سفير ايران در واتيكان انتخاب شد و مدت 5 سال در اين سمت به فعاليت پرداخت. تاسيس مركز فرهنگي اسلامي اروپا در رم و تاسيس دو ماهنامه انگليسي و هفتهنامه عربي در لندن با همكاري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ماهنامه ايتاليايي به نام «جهان نو» از فعاليتهاي ايشان در اين دوره است. سپس به سمت رييس نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در قاهره مصر منصوب شد و سه سال در مصر حضور داشت.
همچنين مدتي مشاور وزير امور خارجه بود و دردفتر مطالعات سياسي و بينالمللي به فعاليتهاي علمي و پژوهشي ميپرداخت. همزمان در دانشگاههاي تهران و دانشكده روابط بينالملل وزارت امور خارجه تدريس ميكرد. خسروشاهي در سطح جهاني، با شركت در كنفرانسها و كنگرههاي اسلامي در كشورهاي اروپايي و اسلامي، از جمله پاكستان، مصر، الجزاير، عربستان، سوريه، قطر، تركيه، لبنان، انگليس، آلمان و سوييس بهعنوان نماينده امام خميني يا نماينده حوزه علميه قم فعال بوده است. ايشان از نيم قرن پيش، از پيشگامان مساله تقريب بين مذاهب اسلامي بود. ايشان علاوه بر حضور در محافل علمي سياسي و سخنرانيها و مصاحبههاي تلويزيوني و مطبوعاتي به انتشار 50 جلد كتاب و نشريه درباره انقلاب اسلامي، تشيع و اهل بيت در مصر همت گماشت كه خدمت بزرگي در راستاي وحدت و تقريب بين مذاهب اسلامي است. كتابهاي «فداييان اسلام: تاريخچه وعملكرد اثر شهيد نواب صفوي، سهرساله درباره زندگي و مبارزات سيد جمالالدين، واتيكان: دنياي اسلام وغرب، شيعه چه ميگويد، مصلح جهاني و مهدي موعود از ديدگاه اهل سنت، حركتهاي اسلامي فلسطين از آغاز تا انتفاضه، روشنگري انقلاب، الجزاير سرزمين قهرمانان اسلامي، نبرد با بدبيني درباره كسروي و كسرويگري» از تاليفات ايشان است. گذشته از آن ترجمه دهها كتاب ديگر همچون «ما چه ميگوييم (اثر سيد قطب)، امام علي (ع) صداي عدالت اثر جرج جرداق، انسان، ماديگري و اسلام اثر سيد قطب، انديشه و عمل سياسي مسلمين اثر كليم صديقي، حركت امام خميني و تجديد حيات اسلام اثر راشد غنوشي و...» از ديگر فعاليتهاي علمي ايشان است.
خسروشاهي در 8 اسفند 1398 بر اثر بيماري كوويد 19 (كرونا) درگذشت و در 11 اسفند در قبرستان بهشت معصومه قم بهخاك سپرده شد. پيكر وي پس از گذشت سهسال، با رعايت موازين شرعي و قانوني به كتابخانه عمومي مركز بررسيهاي اسلامي واقع در منطقه پرديسان قم منتقل و در مكاني كه وصيت كرده بود، آرام گرفت.