وزارت امور خارجه درهاي باغ ملي را در روزهاي آخر هفته
به‌روي مردم بسته است
تركش تير داعش
در ميدان مشق
فرزانه قبادي
17 خردادماه، تهران روز ملتهبي را در بهارستان پشت سر گذاشت كه تبعات آن هنوز در بعضي بخش‌هاي شهر باقي است. يكي از اين تبعات، تصميمي است كه در پي حمله تروريستي داعش در صبح 17 خرداد گرفته شد؛ تصميم يكسويه وزارت امور خارجه مبني بر تعطيلي ميدان مشق در دو روز آخر هفته و همچنين بسته شدن در رابط بين اين مجموعه و موزه ملي ايران تا اطلاع ثانوي. همان روزها رجبعلي خسروآبادي، مديركل ميراث فرهنگي تهران در واكنش به اين تصميم گفت: «وزارت امور خارجه به‌منظور تامين امنيت هرچه بيشتر درهاي ورودي به محوطه تاريخي ميدان مشق را بسته است كه اين كار بدون اطلاع و هماهنگي با ميراث فرهنگي انجام شده است.» حالا پس از ماه‌ها هنوز درهاي ميدان مشق در سكوتي سوال‌برانگيز به روي بازديدكنندگان بسته است. روزهاي پنجشنبه و جمعه اين مجموعه كه سال پيش با هزينه بسيار زياد توسط سازمان زيباسازي شهرداري تهران بهسازي شد و قرار بود به عنوان يك پياده‌راه فرهنگي مورد استفاده مردم قرار گيرد، تعطيل است. حالا اين روزها اگر تهراني‌ها بخواهند در ميدان مشق حضور پيدا كنند بايد زمان‌شان را با زمان كارمندان وزارت امور خارجه هماهنگ كنند و در ساعات اداري به مجموعه‌اي مراجعه كنند كه قرار بود بعد از آماده‌سازي و سامان گرفتن متعلق به مردم شهر باشد. اسكندر مختاري، كارشناس ميراث فرهنگي در خصوص اين تعطيلي به «اعتماد» مي‌گويد: «اين تعطيلي مايه تاسف است، ضمن اينكه تنها پنجشنبه و جمعه ميدان مشق تعطيل نيست، بلكه در روزهاي عادي هم درِ ارتباطي بين موزه ملي ايران و مجموعه ميدان مشق بسته است و اين نقض تمام توافقاتي است كه قبلا بين شهرداري تهران، وزارت امور خارجه و سازمان ميراث فرهنگي انجام شده و قرار بود اين محل تبديل به يك فضاي شهري شود. اما اين فضاي شهري در حال حاضر تنها يك در ورودي دارد كه از سر در باغ ملي است كه آن هم بعد از اتمام ساعات اداري بسته مي‌شود. بازديد‌كننده و گردشگر اگر در روزهاي عادي هم بخواهد بعد از بازديد از موزه ملي ايران وارد ميدان مشق شود بايد از طريق خيابان امام خميني و سردرباغ ملي وارد شود.» مختاري كه در پروژه بهسازي ميدان مشق به عنوان ناظر حضور داشت، مي‌گويد: «سال‌هاست كه در حوزه ميراث فرهنگي فعاليت مي‌كنم؛ به طور مشخص در مورد مجموعه باغ ملي، بعد از اجراي پروژه بهسازي اين ميدان فكر مي‌كردم كه به مقصود نزديك شده‌ايم و يك فضاي شهري مطلوب در ابعاد مختلف تجهيز شده و آماده است تا در خدمت شهر باشد، اما عملا اين اتفاق در اين مجموعه نيفتاده است. تعطيلي اين مجموعه را در روزهاي آخر هفته مي‌شود تركش تير داعش دانست كه به ميدان مشق خورده است.» البته گفته مي‌شود تصميم براي تعطيلي ميدان مشق و همچنين بسته شدن درِ رابط در ضلع جنوب غربي در جلسه شوراي تامين استان گرفته شده است و هنوز پس از ماه‌ها اين تصميم مورد بازبيني قرار نگرفته است. گويي مديران شهري ضرورتي هم براي درخواست اين بازبيني احساس نكرده‌اند. هرچند كه گفته مي‌شود جلساتي بين مسوولان شهرداري منطقه و وزارت امور خارجه در خصوص رفع تعطيلي ميدان مشق برگزار شده است، اما با توجه به تغيير شهردار منطقه، اين مذاكرات و صحبت‌ها هنوز به نتيجه نرسيده است و بايد ديد شهردار جديد منطقه چقدر در پي احياي دوباره ميدان مشق است.
سال ٨٢ طرحي تحت عنوان گسترش موزه ملي ايران به تصويب رسيد كه طبق آن قرار شد محوطه تاريخي ميدان مشق به موزه ملي كشور تبديل شود؛ محمدرضا كارگر، رييس اداره كل موزه‌ها در خصوص اين مصوبه به «اعتماد» مي‌گويد: «مصوبه هيات دولت در سال 82 مربوط به اين بود كه محدوده ميدان مشق تبديل به موزه شود و تمام بناهاي موجود در آن كاربري فرهنگي پيدا كنند. دليل آن هم اين بود كه تمام شهرهاي مهم دنيا در منطقه تاريخي‌شان يك پياده راه براي استفاده مردم از فضاي تاريخي شهر دارند. اما در شهر تهران متاسفانه، اين بخش از شهر تهران كه تاريخي‌ترين بخش شهر است، همه نوع كاربري دارد به جز كاربري فرهنگي. متاسفانه حضور پررنگ وزارت امور خارجه در اين محدوده باعث شده است كه بحث حفاظتي و امنيتي اين مجموعه قوت بگيرد. حفاظت و امنيت با بخش فرهنگ دو نقطه مقابل هم هستند.»
كارگر در خصوص تصميم يكسويه وزارت امور خارجه براي تعطيلي ميدان مشق نيز مي‌گويد: «هر كسي فكر مي‌كند بايد به مسائل حوزه خود فكر كند، وزارت امور خارجه كاري با اين ندارد كه مردم در تهران مي‌توانند در قلب شهر آرامش بگيرند و هويت خودشان و ريشه‌هاي شهرشان را در ميدان مشق ببينند. سازمان ديگري هم فكر مي‌كند صرفا بايد امنيت را برقرار كند و كاري با اتفاقي كه در جامعه مي‌افتد، ندارد و مي‌شود گفت رشد فرهنگي كافي در ميان دستگاه‌ها صورت نگرفته است. وزارت امور خارجه بايد بيشترين دغدغه را براي اين موضوع داشته باشد، اما متاسفانه مي‌بينيم كه چندان دغدغه‌اي براي بسته شدن و تعطيلي اين مجموعه وجود ندارد. يك زماني دستوري براي بسته شدن مجموعه داده شده اما هيچ بازنگري صورت نگرفته است و كسي هم نمي‌پرسد چرا؟ البته مسووليت اين امر بيشتر با ميراث فرهنگي استان تهران است. موزه ملك نبايد پنجشنبه و جمعه تعطيل باشد، هيچ موزه‌اي به طور كلي نبايد در روزهاي تعطيل بسته باشد. ضمن اينكه شهرداري تهران و شهرداري منطقه 12 بايد به اين موضوع ورود كنند، چون ميدان مشق به نوعي خيابان است و محلي عمومي است و كسي نمي‌تواند يك خيابان را مسدود كند. ميراث فرهنگي استان تهران بايد به طور جد پيگير اين موضوع باشد.» اما متاسفانه مسوولان ميراث فرهنگي تهران طبق روال گذشته به هيچ‌وجه پاسخگو نبودند.
در سه سال گذشته سازمان زيباسازي شهرداري تهران اقدامات مرمتي خود را با همكاري دانشگاه هنر در اين ميدان به كار گرفت و مجموعه ميدان مشق و سردر باغ ملي را مرمت كرد تا اين فضا را تبديل به جايي كند كه مردم تهران بتوانند در كنار آشنايي با هويت پايتخت 200 ساله ايران، آرامشي را در اين پياده راه تاريخي تجربه كنند و از ابتدا قرار بر اين بود كه اين مجموعه محلي براي اجراي رويدادهاي فرهنگي شهر باشد، اما پس از افتتاح پر سر و صداي شهردار سابق تهران در فروردين سال گذشته، تنها برگزاري هجدهمين جشن خانه سينما و چند كنسرت و معدود برنامه‌هاي فرهنگي، تنها تجربه‌هاي اين ميدان از حضور شبانه مردم در اين مجموعه بود. گويي ميدان مشق كم كم از ياد تهراني‌ها رفته و اين روزها مردم خيابان سي تير و كافه‌هاي سيارش را بيشتر از فضاي با هويت ميدان مشق مي‌شناسند. بايد ديد در كوران تغيير مديران شهرداري و ميراث فرهنگي، تكليف ميدان تعطيل شده مشق چه مي‌شود.