برجام و اين تعليق خسارتبار
محمد كاظمي
اگر مصالحه هسته‌اي ايران با 6 قدرت جهاني زودتر انجام مي‌شد ايران در شرايط بسيار بهتري مي‌توانست از امتيازات آن بهره‌مند شود و بيگانگان هم توان مانع‌تراشي كمتري داشتند، اين نكته از آن جهت قابل تامل است كه روشن مي‌كند ما در بعضي از زمينه‌ها كند عمل مي‌كنيم و سرعت لازم در برخي از تصميم‌گيري‌ها را نداريم. اما در مجموع برجام توافق بسيار خوبي بود كه اگر طرف امريكايي در اجراي آن دبه درنمي‌آورد براي منطقه و جهان پيامدهاي مثبت و متنوعي برجا مي‌گذاشت. برجام مي‌توانست الگوي مناسبي براي حل ديپلماتيك بسياري از گره‌ها و مشكلات منطقه‌اي و جهاني باشد و از تنش‌هاي عملي و درگيري‌هاي خسارت بار بكاهد. افسوس كه خوي استكباري امريكا هربار در موضوعي خود را نشان مي‌دهد و جهان را با مشكلات جديد روبه‌رو مي‌سازد. تا همين جاي كار نه‌تنها ناظران بين‌المللي و منصفان و صلح دوستان جهان بلكه دولت‌هاي هم‌پيمان غربي امريكا هم متوجه بدعهدي و بدسگالي امريكا و رييس‌جمهور اين كشور شده‌اند و مستقيم و غيرمستقيم بر آن تصريح كرده‌اند ولي هنوز اميدهايي وجود دارد كه امريكا از نابساماني و بي‌ضابطگي در روابط بين‌المللي خود دست بردارد و حداقل به عهدها و قرارهاي امضا شده خود پايبند بماند.
براي رسيدن به اين معنا متاسفانه شايد مشكلات بزرگي براي جهان به وجود آيد كما اينكه خروج اين كشور از معاهده مهم پاريس گام مهم بين‌المللي براي حفاظت از محيط زيست جهان را با خطر مواجه كرده و همه انسان‌هاي خردمند دنيا را به خشم آورده است.
اما اين همه نمي‌تواند ما را در تدبر و تامل از كار خويش باز دارد، ما نمي‌توانيم صبر كنيم و به اميد اقدام ديگران بايستيم. ترامپ با گفته‌ها و عملكرد رذيلانه خود خصوصا نسبت به برجام تاكنون بدعهدي فراوان به خرج داده و منافع ايران در برجام را با چالش مواجه ساخته است. اگر جمهوري اسلامي ايران نتواند از امتيازات برجام خصوصا در بعد اقتصادي استفاده كند هيچ دليل عقلي و منطقي براي ماندن در اين توافق وجود ندارد. اي كاش از ابتدا هم در اصل برجام اين بند نبود كه امريكا هر سه ماه يك‌بار بايد نسبت به ماندن يا خروج خود تصميم بگيرد ولي حالا كه اين كشور حداكثر استفاده و به تعبير بهتر سوءاستفاده را از آن مي‌كند بهتر است ايران براي اين مشكل تصميم اساسي بگيرد. حالت تعليقي كه امريكا براي اقتصاد ايران به وجود آورده است عملا برجام را براي طرف ايراني كم فايده ساخته است و همان استفاده‌ها را هم با كاهش روزافزون مواجه مي‌سازد. ما و طرف‌هاي اقتصادي‌مان، شركاي تجاري و كشورهاي دور و نزديك تا كي بايد گوش به زنگ خروج يا عدم خروج امريكا از برجام باشيم؟ مسلما چنين وضعي ديگر قابل تحمل نيست و ايران يك‌بار و براي هميشه بايد اين مشكل را برطرف كند. بايد با تمام توان و قدرت اين تعليق ملال‌آور و خسارت بار را بشكنيم و ديگر اجازه ندهيم همه‌چيز اقتصادمان به تصميم هر سه ماه يك‌بار انسان نابخردي مثل ترامپ گره بخورد. وزارت خارجه بايد طرح‌هايي تهيه كند كه اين موضوع حل شود اگر بندي از برجام بايد مورد بازنگري قرار بگيرد و ملغي شود تنها و تنها همين بند است. ما در قبال تهديد خروج ترامپ از برجام دست بسته نيستيم و با يك ديپلماسي قوي و متمركز مي‌توانيم از اين گره بيرون بياييم و امكان سوءاستفاده را از امريكا بستانيم. خود اروپا و شركت‌هاي بزرگ تجاري جهان هم نمي‌توانند چنين شرايطي را براي طولاني‌مدت تحمل كنند چراكه سرمايه‌گذاري‌هاي اقتصادي زمانبر هستند و تعليق‌هاي مكرر، آنها را از حيزانتفاع ساقط مي‌كند. مي‌شود آخرين محاسبه‌ها را به صورت دقيق انجام داد و روشن ساخت كه با اين بدعهدي و خباثت امريكا، برجام چه منافعي براي ما دارد؟ هيچ دليلي ندارد كه منافع حداقلي را بپذيريم و همان طور كه مسوولان وزارت خارجه هم گفته‌اند، اگر منفعتي در آن نبينيم ادامه حضورمان در برجام معني نخواهد داشت.