بالاخره پاستورنشينان به بهارستان رسيدند. اتفاقي كه صبح ديروز در جريان نشست علني مجلس رنگِ واقعيت گرفت و در ادامه روز، نمايندگان ابعاد مختلف سيلاب‌هاي اخير كشور را در حضور عبدالرضا رحماني‌فضلي وزير كشور، رضا اردكانيان وزير نيرو، محمود حجتي وزير جهاد كشاورزي، محمد اسلامي وزير راه و شهرسازي، علي‌اصغر پيوندي رييس جمعيت هلال احمر، سحر تاج‌بخش رييس سازمان هواشناسي و البته برخي ديگر از مقام‌هاي ارشد دولت همچون حسينعلي اميري، معاون پارلماني رييس‌جمهوري مورد بحث و بررسي قرار دادند.
ماجرا از اين قرار بود كه هفته گذشته وقتي نمايندگان پس از اتمام تعطيلات تلخِ نوروز امسال كه با بارش‌هاي بي‌سابقه و در نتيجه جاري شدن سيل در اقصا نقاط كشور همزمان شده بود به محل كار خود در مجلس بازگشتند برخلاف اعلام قبلي نتوانستند با وزراي دولت و ديگر مسوولان اجرايي در بحث سيل به گفت‌وگو بنشينند و از آنها درباره علل و عوامل بروز سيل، اقدامات و بعضا سوءاقدامات موثر در وقوع سيل و كاهش يا افزايش خسارات ناشي از آن، چگونگي امدادرساني به سيل‌زدگان و نحوه بازسازي مناطق آسيب‌ديده، طرح پرسش كنند. اين شد كه وقتي با نزديك شدن به روزهاي پاياني هفته، عدم حضور وزرا در صحن و متعاقبا بي‌بهره ماندن مجلس از دريافت گزارش‌هاي مسوولان براي نمايندگان مسجل شد و نمايندگان مطمئن شدند كه علاوه بر تعطيلات نوروز بايد يك هفته ديگر هم منتظر بمانند تا وزرايي كه آن زمان گفته شده بود به علت حضور در مناطق سيل‌زده موفق به شركت در جلسات علني مجلس نشده‌اند بالاخره قدم به صحن سبز بهارستان بگذارند. در نتيجه در همان جلسات پاياني هفته قبل بعضي از نمايندگاني كه يا تحمل‌شان كمتر بود يا بعضا به دليل انگيزه‌هاي جناحي همين غيبت ناگزير وزرا در مجلس بهانه‌اي براي برخورد سياسي با دولت مي‌ديدند، زبان به نقد دولت و وزرايش بگشايند. چنانكه حسينعلي حاجي‌دليگاني، نماينده جبهه پايداري شاهين‌شهر در مجلس، دلايل ارايه شده از سوي وزرا براي غيبت در صحن در هفته قبل را نادرست و غيرموثق دانست و مدعي شد كه وزرا برخلاف آنچه گفته‌اند در مناطق سيل‌زده نبوده‌اند. ادعايي كه البته حالا در روزهايي كه تقريبا تمامي شهروندان به گوشي‌هاي هوشمند مجهزند و اخبار به ثانيه و دقيقه و به پيوست عكس‌ها و تصاوير متعدد و مستند در فضاي مجازي مخابره مي‌شوند به نظر ديگر چندان در فضاسازي سياسي عليه دولت تاثيرگذار نخواهد بود؛ چراكه مردم شايد نطق اين نماينده اصولگرا را نشنيده باشند ولي بعيد است هزاران عكس و تصويري كه از حضور مسوولان مختلف دولتي و غيردولتي در مناطق سيل‌زده دست به دست شده و مي‌شود، نديده باشند.
به هر تفسير، ديروز وزرا در صحن بودند و پس از آنكه هر كدام در حوزه تخصصي و حيطه اختيارات و وظايفشان به ارايه گزارش در مورد اقدامات صورت گرفته در جريان سيل اخير پرداختند، تعدادي از نمايندگان نيز به اظهارنظر پرداخته و ديگر ابعاد موضوع را مورد بحث و بررسي بيشتر قرار دادند.
علت سيل؛ تغيير اقليم
سحر تاج‌بخش، رييس سازمان هواشناسي نخستين سخنران نشست علني ديروز مجلس در بخشي از سخنانش ضمن تشريح عملكرد اين سازمان در سيل اخير كشور، اين حوادث را ناشي از پيامدهاي تغيير اقليم و گرم شدن جهاني دانست. او با اشاره به عملكرد اين سازمان در سيل اخير اعلام كرد: در سال زراعي ۹8-۹7 مجموع كل بارش كشور ۲۰۴ ميلي‌متر بود كه در مقايسه با زمانِ بلندمدت ۲۲ درصد افزايش يافته است. همچنين ميزان بارش در زمستان ۱۱۹ ميلي‌متر بود كه نسبت به بلندمدت ۱۳ درصد افزايش داشته است.
هزينه 130 ميليارد توماني از منابع هلال احمر
علي‌اصغر پيوندي، رييس جمعيت هلال احمر با تشريح عملكرد اين سازمان در سيلاب‌هاي اخير كشور گفت كه بالغ بر ۱۳۰ ميليارد تومان منابع داخلي جمعيت هلال احمر براي كمك به سيل‌زدگان هزينه شده و بيش از ۱۰۰ ميليارد تومان كمك‌هاي مردمي به هلال احمر واريز شده است. رييس جمعيت هلال احمر در پايان با اشاره به تلفات ۷۱ نفره سيل اخير خاطرنشان كرد: اين ميزان تلفات با توجه به گستردگي حادثه، حاكي از تلاش تيم‌هاي امدادي است كه قابل تقدير است.
اين اظهارات رييس جمعيت هلال احمر درخصوص تعداد كشته‌شدگان سيل اخير اما درحالي مطرح شد كه دقايقي پيش از آغاز سخنراني او در صحن علني مجلس، روابط عمومي سازمان پزشكي قانوني كشور به نقل از احمد شجاعي، رييس اين سازمان اعلام كرده بود: با درگذشت ۵ نفر در حوادث سيل استان خوزستان و يك نفر در استان ايلام، كشته‌هاي سيل اخير در كشور به ۷۶ نفر رسيد.
آسيب ۳۵۰۰ ميليارد توماني سيل
به خطوط ريلي و جاده‌اي
با اين همه اما پس از اظهارات روساي جمعيت هلال احمر و سازمان هواشناسي بالاخره نوبت به وزراي دولت رسيد تا به نوبت به ارايه گزارش‌هاي خود بپردازند و در اين ميان نيز قرعه نخست به نام محمد اسلامي، وزير راه و شهرسازي افتاد. اسلامي در اين جلسه اعلام كرد: تا به امروز بيش از ۱۴هزار كيلومتر از راه‌هاي كشور در بيش از ۶ هزار و ۸۰۰ نقطه كشور دچار آسيب شده و ۷۲۵ پل به طور كامل تخريب شده است. وزير راه و شهرسازي همچنين با اشاره به عملكرد اين وزارتخانه در سيل اخير گفت: وزارت راه و شهرسازي در ايام نوروز مسووليت تشكيل ستاد سفرهاي نوروزي را بر عهده داشت و از همه ايام سال فعال‌تر و به گونه‌اي در حالت آماده‌باش بود. در سال جاري وقوع سيل باعث شد كه همكاران ما در وزارتخانه با تلاشي مضاعف نقش خود را ايفا كنند. به گونه‌اي كه امسال در ايام نوروز در ۲۴ استان و ۲۱۳ شهرستان و ۲۶۹ شهر با سيلاب مواجه شديم و ستاد مديريت بحران در وزارت راه و شهرسازي به صورت شبانه‌روزي در حال تلاش بود.
خسارت ۱۳ هزار ميليارد توماني
بخش كشاورزي
محمود حجتي، وزير جهاد كشاورزي هم گفت كه بخش كشاورزي در جريان سيل اخير ۱۳هزار ميليارد تومان خسارت ديده است. وي افزود: قبل از هر چيز خدا را شاكر هستم كه بعد از سال‌هاي سخت، نعمت و رحمت و بارانش را بر ما نازل كرد. اگرچه خيلي از هموطنان ما در سيل اخير آسيب‌هاي جدي ديدند كه اميدواريم در بخش مالي با كمك دولت و مجلس شوراي اسلامي و آحاد مردم نسبت به جبران آن اقدام كنيم.
خسارات ۲۱۰۰ ميليارد توماني تأسيسات
رضا اردكانيان، وزير نيرو نيز با بيان اينكه در پي بارش‌ها و سيل اخير مجموعا ۲ هزار و ۱۰۰ ميليارد تومان خسارات به تأسيسات وارد شده است، گفت: در حال حاضر يك و نيم درصد روستاها متأثر از سيل و قطعي برق و قطعي آب شرب هستند. وي افزود: همانطور كه خشكسالي نتيجه طبيعي بارش‌هاي كم است، سيل هم در اثر بارش‌هاي شديد رخ مي‌دهد كه در تمام دنيا اتفاقي اجتناب‌ناپذير است. همه ما بايد سعي كنيم به مدد دانش و اطلاعات و تجربيات موجود خسارات و صدمات سيل را كاهش دهيم. وزير نيرو همچنين با حضور در فراكسيون مستقلين اعلام كرد كه حجم ذخاير آب نسبت به سال‌هاي گذشته ۶۲ درصد افزايش داشته است.
هشدار وزير كشور در مورد بارندگي‌هاي ارديبهشت ماه
عبدالرضا رحماني‌فضلي، وزير كشور هماهنگي همه دستگاه‌ها در سيل اخير را از ويژگي‌هاي اين سيل عنوان كرد و بر ضرورت آمادگي لازم همه دستگاه‌ها براي بارندگي احتمالي و توام با ذوب برف در ارديبهشت تاكيد كرد. وي با بيان اينكه ۲۵ استان در سيل اخير گرفتار شدند و مشكلات زيادي از جمله تخريب منازل، مساكن، زمين‌هاي كشاورزي، پل‌ها و جاده‌ها، تاسيسات و برق را شاهد بوديم، افزود: با هدف‌گذاري صورت گرفته، خسارات جاني را اولين هدف خود قرار داديم و با جابه‌جايي جمعيت در ۲۵۰ روستا و بخش‌هايي از شهرها، خسارات جاني را به حداقل رسانديم. سيل با اين عظمت مي‌توانست خسارت جاني بيشتري را در بر داشته باشد.
سيل از زبان پارلمان نشينان
در ادامه اين جلسه نيز برخي نمايندگان مجلس به اظهارنظر درباره آخرين وضعيت سيل‌زدگان در حوزه‌هاي انتخابيه خود پرداختند. صديف بدري، سخنگوي كميسيون عمران مجلس با اشاره به اينكه پيش‌بيني جديد بارش‌ها و انجام اقدامات لازم براي كاهش خسارات ميسر بود، گفت: قطعا وجود سوءمديريت‌ها و عدم برنامه‌ريزي باعث افزايش حجم خسارات شده و مجلس بدون مماشات و با قاطعيت با عاملان سيل برخورد خواهد كرد. در اين جلسه همچنين محمدجواد كوليوند، رييس كميسيون شوراها و امور داخلي پيشنهاد كرد كه كميسيون مشتركي در مجلس براي بررسي علمكرد دستگاه‌هاي مختلف در سيل اخير تشكيل شود.
فريدون حسنوند، رييس كميسيون انرژي نيز با بيان اينكه مقصر اصلي خسارات وارده به مردم بر اثر سيلاب در خوزستان، لرستان و گلستان مشخص است و عزمي براي محاكمه، عزل و استيضاح مي‌خواهد، گفت: متهم رديف اول وزير نيرو و مجموعه معاونت آب اين وزارتخانه است. همچنين احمدعلي كيخا، رييس كميسيون كشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس با بيان اينكه بحران اخير و سيل قابل مديريت بود، گفت كه فقدان مديريت توانمند در اين بحران مشهود بوده است. اين نماينده اصلاح‌طلب مجلس خاطرنشان كرد: در اينكه حجم بارش‌ها زياد بوده و علت آن هم تغيير اقليم است، شكي نيست اما اينكه چرا حجم خسارت زياد بود، موضوعي است كه بايد به آن پاسخ داده شود. حميدرضا كاظمي، نماينده پلدختر در مجلس شوراي اسلامي نيز در ادامه اين جلسه با بيان اينكه ارتباط ۴۰ روستا هنوز قطع است، گفت كه انتظار مردم استمهال وام‌ها، اسكان موقت و رايگان شدن هزينه آب، برق و گاز تا زمان ثبات زندگي‌شان است. همايون يوسفي، نماينده مردم اهواز در مجلس شوراي اسلامي نيز گفت: متاسفانه به دست گرفتن مساله آب در كشور از سوي سياسيون و عدم اشرافيت كافي بر موضوع آب باعث شده تا تصميمات صحيحي چه در دوران خشكسالي و چه در دوران پربارش اتخاذ نشود. همچنين نبي هزارجريبي، نماينده مردم گرگان در مجلس شوراي اسلامي خواستار شناسايي مقصران حادثه سيل و برخورد با آنها شد و با اشاره به گزارش وزرا از سيلاب‌هاي اخير گفت: ما بهتر مي‌دانيم چه اتفاقي افتاده است اما خواستار اين هستيم كه مقصران شناسايي و با آنها برخورد شود. محمدرضا ملكشاهي‌راد، نماينده مردم خرم آباد نيز با بيان اينكه ساخت و ساز در حريم رودخانه بيشترين خسارت را وارد كرده است، گفت: بشر هميشه با بلاياي طبيعي مواجه بوده اما در حال حاضر كه هم تجربه بيشتري وجود دارد و هم تكنولوژي پيشرفت كرده نبايد سيل اينقدر ويرانگر باشد. اين نشان‌دهنده اين است كه بخش زيادي از خسارات سيل نتيجه سوءمديريت و توزيع و تخصيص ناعادلانه بوده است.
حميد بنايي، نماينده مردم گناباد در مجلس شوراي اسلامي از ديگر نمايندگاني بود كه در اين جلسه به اظهارنظر درباره وضعيت سيل‌زدگان و نحوه مديريت اين بلاي طبيعي پرداخت و با اشاره به اينكه سيل خسارت سنگيني بر جاي گذاشته است، گفت: امروز ۲۸ استان و ۲۶۹ شهر و ۵۱۴۸ روستا بر اثر سيل خسارت ديده‌اند. حجم خسارات وارده بسيار بالا بوده و جبران آن به تنهايي از توان دولت خارج است. همچنين قاسم ساعدي، رييس مجمع نمايندگان استان خوزستان با اشاره به اينكه عدم اقدام به موقع در رهاسازي آب سدها باعث افزايش خسارت در استان شده است، گفت: پيش‌بيني‌ها و تصميمات غلط در دو مرحله آبگيري و رهاسازي آب سدهاي كرخه و دز باعث افزايش خسارات در استان شده است و وزارت نيرو بايد پاسخگو باشد. اكبر رنجبرزاده، عضو مجمع نمايندگان استان همدان با بيان اينكه بيش از ۳۲۹۳ ميليارد تومان خسارت به اين استان بر اثر سيل وارد شده است، گفت كه اثر تاريخ فرهنگي يخچال ميرفتاح در ملاير به دليل سيل تخريب شد.
در جلسه علني ديروز مجلس و در جريان بررسي ابعاد سيل اخير حسن بهرام‌نيا، نماينده نهاوند در مجلس شوراي اسلامي نيز با اشاره به اينكه ۲۵۰۰ واحد مسكوني در اين استان به دليل سيل تخريب شد، گفت: باران در بيش از ۲۰ استان باعث بروز خسارات جاني و مالي شد كه البته سيل مهرباني مردم التيامي بر دردها شد. علي كاظمي، عضو مجمع نمايندگان چهارمحال و بختياري گفت كه در اين استان علاوه بر سيل، رانش زمين ايجاد شد كه به دنبال آن ۳۰ روستا در معرض خطر قرار گرفته و ساكنان 3 روستا تخليه شدند.
نمايشگاه سيل در بهارستان
در ادامه اين جلسه برخي از نمايندگان استان‌هاي خراسان شمالي، مركزي، ايلام، اصفهان، مازندران، كرمانشاه و كهگيلويه و بويراحمد در سخنان كوتاهي به تشريح وضعيت اين استان‌ها بعد از وقوع سيل پرداختند. در حاشيه جلسه ديروز هم رييس مجلس شوراي اسلامي و 4 وزير حاضر در مجلس از نمايشگاه عكس خسارات وارد شده به استان لرستان و شهرستان اليگودرز در پي وقوع حادثه سيل بازديد كردند.
هشدار رييس جلسه به مسوولان
مسعود پزشكيان، نايب رييس مجلس شوراي اسلامي نيز در پايان اين جلسه خواستار سازماندهي كمك‌هاي مردمي به سيل‌زدگان شد و تاكيد كرد كه نبايد جلوي كمك‌هاي مردم گرفته شود. وي بر ضرورت سازماندهي و مديريت مشاركت مردمي تاكيد و در اين رابطه خاطرنشان كرد: سمن‌ها مي‌توانند مشكلات مردم را حل كنند نه دولت. اگر كسي مي‌خواهد خودش پول ببرد و كاري انجام دهد نبايد جلوي او را گرفت؛ بلكه بايد كمك‌هاي مردمي سازماندهي شود.