اخلاق به‌عنوان آنتي ويروس
بامداد لاجورد
مبتذل‌ترين مواجهه با ويروس كرونا اين است كه آن را گردن چيني‌ها يا قمي‌ها بيندازيم؛ يك ساده‌انگاري محض. پمپئو وقتي درباره ويروس كرونا حرف مي‌زند چون كه مي‌خواهد روابط خصمانه چين - امريكا را بازتوليد كند به كرونا مي‌گويد «ويروس ووهان» تا مثلا هر امريكايي كه كرونا گرفت به چيني‌ها لعن و نفرين بفرستند و از خدا بخواهند اين جماعت را به زمين گرم بزند. آيا اين طرز تلقي از يك بيماري مسري براي يك سياستمدار تراز اول خنده‌دار و ابلهانه نيست؟!
همين ديروز در خبرگزاري ديگري ديدم به كرونا مي‌گفت «ويروس خاورميانه!» يا همسايگان ايران مي‌گويند ريشه نفوذ كرونا در كشور آنها مسافرت ايراني‌هاست و براي آنكه حرف‌شان باورپذير شود مي‌گويند در فلان پرواز يك ايراني حضور داشته كه آزمايش كوويد-١٩ او مثبت شده است و او بوده كه اين آلودگي را به كشور پاك آنها وارد كرده است. پس مردم ببينيد اين ايران در منطقه نه تهديدي بيولوژيك و بهداشتي است. كره جنوبي هم كه كرونا مثل برق كشورش را در مي‌نوردد عوض آنكه دنبال چاره باشد براي ژاپن خط و نشان مي‌كشد، به همين بهانه ژاپن هم افكار عمومي را براي سياست خارجي آينده‌اش با كره جنوبي آماده مي‌كند. گويا در اين گير و دار كه كرونا خيلي جدي در ريه‌هاي انسان‌ها- فارغ ازمليت - جا خوش مي‌كند، سياستمداران قرن ٢١ شوخي‌شان گرفته و با اين بازي گرفتن ويروس مي‌خواهند دستي دستي يك بحران بهداشتي در قرن ٢١ به نام خود ثبت كنند. به هر حال اگر اين مضحكه هر چه زودتر تمام نشود، ناچاريم قبول كنيم جهان و اخلاق سياسي در سال ٢٠٢٠ بي‌نهايت مبتذل شده است. كرونا بي‌اعتنا به مرزهاي تصنعي و خودساخته دولت‌ها، تك‌تك سرزمين‌هاي انسان ساخته را در مي‌نوردد و نفس شهروندان را تنگ مي‌كند در حالي كه سياستمداران دنبال عقده‌گشايي هستند و ما مردم نيز كه تنها مرجع درك و شناخت‌مان از جهان سخنان سياستمداران و رسانه‌ها شده، آنچنان خود را غرق در گفتمان ناكارآمد سياسيون كرده‌ايم كه تنها اعتراض‌مان اين است كه چرا دولت براي حاملان ويروس كرونا ويزا صادر كرده است! غافل از اينكه اين ويروس ميكروسكوپي مغز ندارد كه توانايي شناسايي مليت افراد را داشته باشد و هر جا بتواند جاخوش مي‌كند همان طور كه همه كشورهايي كه براي چيني‌ها ويزا صادر نكردند هم امروز با مبتلايان كرونا كلنجار مي‌روند. در آن سوي مرزها برخي رسانه‌ها تلاش مي‌كنند گسترش ويروس را تقصير تجمعات مذهبي مسلمانان و مسيحيان بيندازند و اين طور القا كنند كه اگر مذهبي‌ها نبودند اكنون جهان از ويروس كرونا در امان بود. با اينكه اين بازنمايي سطحي ما را گمراه كرده و مانع از آن مي‌شود شدت جدي بودن آن درك شود اما گروهي از مذهبيون تندرو هم كرونا را ساخته و پرداخته ذهن سكولارها مي‌دانند تا به بهانه آن مناسك مذهبي آنها را برچينند و بعدها بساط لاقيدي را پهن كنند. در اين ميان كساني هم هستند كه جوري حرف مي‌زنند كه انگار از پشت‌پرده بازار مكاره دارو خبر دارند و انذار مي‌دهند كه همه اين جار و جنجال‌ها ساخته آزمايشگاه‌هاست تا همين يكي، دو ماه ديگر كه همه عطش خريد واكسن را پيدا كردند يك‌باره از آن پرده‌برداري كنند و پول كلاني به جيب بزنند. ترديدي نيست كه با اين تئوري‌بافي‌هايي كه بعضا رنگ و لعاب علمي هم دارند و با عدد و نمودار و اصطلاحات فني مخاطب‌شان را فريب مي‌دهند نمي‌توان به جنگ ويروس رفت. اگر هم بتوانيم اين بار از كرونا قسر دربرويم قطعا با اين تفكرات به زودي گرفتار مصيبت‌هاي بزرگ‌تري خواهيم شد. ويروس كرونا نشان داد در زماني كه بحران عود مي‌كند بشر امروز تا چه حد موجودي خطرناك مي‌شود و برخلاف ژست‌هاي بشردوستانه‌اي كه مي‌گيرد تا چه حد نژادپرست است و حاضر است كل جمعيت چين را با تفكري قالبي و كليشه‌اي آلوده، كثيف و عامل انتقال ويروس بشناسد و در عوض خود را پاك بداند؛ يعني جمعيتي بيش از يك ميليارد نفر را محكوم به آلودگي ويروسي مي‌كند، صرفا به اين دليل كه چيني هستند. اين نگرش مثل آن است تصور كنيم ويروسي در يكي از شهرهاي آلمان پيدا شده و ما در عوض آنكه بگوييم خانواده يا نهايت نزديكان فرد مبتلا بايد قرنطينه شوند، حكم به قرنطينه جمعيتي دو برابر اتحاديه اروپا را صادر كنيم؛ دقت كنيد دو برابر جمعيت اتحاديه اروپا. اگر جهان در چنين موقعيتي قرار بگيرد چه خواهد كرد؟ آيا پروازهاي ورودي يا خروجي كل اتحاديه اروپا - اين كشورهاي متحد و بدون مرز - مسدود مي‌شود؟ يا تنها چند شهر كوچك آلمان محدود خواهند شد؟ به همين ترتيب با تفكرات خرافي بخواهيم به جنگ حقايق علمي برويم و زمين و زمان دانشگاه را متهم به دروغگويي، دشمني با معنويت و كاسبكاري و شامورتي‌بازي كنيم به جنگ با حقيقتي علمي برويم! كه البته در اين جنگ و با اين طرز فكر از پيش شكست خورده و بازنده‌ايم. براي آنكه بتوانيم با اين ويروس مبارزه كنيم بايد شبه‌انديشه‌هاي كهنه و ناكارآمد را كنار بگذاريم و به بي‌اعتبار شدن مرزهاي ملي باور پيدا كنيم و بدانيم جهان در قرن 21 مختصات جديدي پيدا كرده است و يك ويروس ميكروسكوپي مي‌تواند اقتصاد غول پيكر چين را به لرزه دربياورد تا مسخره بودن عقايد كهنه‌مان را درك كنيم.