تور احياي برجام

تور اروپايي محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و ديدار او با مقامات كشورهاي اتريش، اسپانيا، ايتاليا و ايرلند در راستاي احياي توافق برجام صورت مي‌گيرد و نشان مي‌دهد كه نوع مناسبات ايران با كشورهاي اروپايي پس از احياي توافق هسته‌اي متفاوت از سال‌هاي گذشته خواهد بود. انتخاب مقاصد نيز هوشمندانه است، چراكه تمامي اين كشورهايي كه مقصد سفرهاي وزير امور خارجه بودند، تاريخچه روابط خوبي با جمهوري اسلامي داشتند و حالا كه برنامه جامع اقدام مشترك فاصله زيادي با احيا و اجراي دوباره ندارد و ايران مي‌تواند با رفع تحريم‌ها به تجارت آزادانه با ديگر كشورها بپردازد، تهران مي‌خواهد اين پيام را به آنها منتقل كند كه اين كشورها در صف اول جذب سرمايه‌گذاري و همكاري اقتصادي پس از اجراي برجام خواهند بود. نوع استقبالي كه از محمدجواد ظريف نيز در اين سفرها صورت گرفت بسيار جالب توجه بود و ثابت مي‌كند كه اين دولت‌هاي اروپايي هم نگاه مثبتي به احياي روابط اقتصادي با ايران دارند. در اين ميان برخي منتقدان معتقدند به دليل بدعهدي اين دولت‌ها در اجراي تعهدات اقتصادي‌شان پس از خروج ايالات متحده از برجام، نبايد بار ديگر همكاري با آنها را در اولويت قرار داد اما واقعيت اين است بايد پذيرفت كشورهاي اروپايي بر اساس منطق اقتصادي اقدام به همكاري و سرمايه‌گذاري در ساير كشورها مي‌كنند و وقتي در موقعيتي قرار مي‌گيرند كه مجبور مي‌شوند ميان همكاري اقتصادي با ايران و امريكا يكي را انتخاب كنند، طبيعي است كه اين انتخاب با توجه به حجم روابط تجاري امريكا باشد. اقتصاد ملاك‌ها و معيارهاي خود را دارد و نمي‌توان اين معيارها را ناديده گرفت. از طرفي نبايد تاريخچه روابط با اين كشورها را از ياد برد. زماني كه سفراي اروپايي تهران را ترك مي‌كردند ايتاليا آخرين كشوري بود كه دست به اين انتخاب زد و زماني هم كه روابط احيا شد، ايتاليا از اولين كشورهايي بود كه سفير خود را به تهران بازگرداند. نگاهي به تجربه برجام هم نشان مي‌دهد كه اين كشورها پس از امضاي توافق هسته‌اي در سال 2015 علاقه و اراده خوبي را براي سرمايه‌گذاري و تجارت با ايران داشتند. همچنين هنگامي كه دونالد ترامپ رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده به صورت يك‌جانبه خروج اين كشور از توافق هسته‌اي با ايران را اعلام كرد، برخي كشورهاي اروپايي به صورت نمادين تعدادي از دفاترشان در تهران را باز نگه داشتند و از نظر سياسي هم براي حفظ برجام و احياي آن تلاش كردند. وقتي چنين نشانه‌هاي مثبتي از عزم و اراده بعضي از كشورهاي اروپايي براي احياي روابط تجاري با ايران وجود دارد، نبايد به دليل برخي رفتارهايي كه تروييكاي اروپايي يعني آلمان، فرانسه و بريتانيا انجام داده‌اند همه اروپايي‌ها را به يك چشم راند. ايران بايد بهره‌برداري كاملي از اين شرايط داشته باشد و به همين دليل هم است كه وزير امور خارجه چنين توري را در دستور كار قرار داد.

مجموعه اين سفرها كه براي بهره‌برداري از فضاي پس از احياي برجام صورت مي‌گيرد، اين پيام را با خود به همراه دارد كه از نگاه ايران مذاكرات وين روند بسيار خوبي را طي مي‌كند و تداوم اين روند مي‌تواند رفع تحريم‌ها و بازگشت طرف مقابل به توافق هسته‌اي منجر شود. روايت‌هايي نيز كه از مذاكرات منتشر مي‌شود نظير صحبت‌هاي سيد عباس عراقچي، رييس هيات مذاكره‌كنندگان ايراني و انريكه مورا معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا اين برداشت را تقويت مي‌كند كه احياي برنامه جامع اقدام مشترك بسيار به واقعيت نزديك شده است.
نوع رفتارهاي دولت امريكا در چند هفته اخير نيز نشان مي‌دهد واشنگتن اراده جدي براي بازگشت به توافق دارد و در چنين وضعي، تلاش ايران براي برنامه‌ريزي به منظور بهره‌برداري هرچه بهتر از فضاي باز و گشايشي كه ايجاد خواهد شد تلاشي شايسته تقدير است.