جلسه پرحاشيه شوراي حقوق بشر سازمان ملل با موضوع حقوق بشر در ايران برگزار شد
انتقاداز رفتار دوگانه در شوراي‌حقوق بشر
گروه ديپلماسي
روز گذشته در اجلاس پنجاه و سوم شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد، نمايندگان كميته حقيقت‌ياب وضعيت حقوق بشر در ايران كه پاييز سال گذشته ايجاد شد، گزارشي را در مورد وضعيت حقوق بشر در ايران ارايه دادند. در اين جلسه كه كاظم غريب‌آبادي، معاون امور بين‌الملل قوه قضاييه و دبير ستاد حقوق بشر جمهوري اسلامي ايران به نمايندگي از ايران حضور داشت و سخنراني كرد، علاوه بر سخنراني اعضاي كميته حقيقت‌ياب، نمايندگان برخي كشورهاي غربي نيز در سخنراني‌هايي تند، عليه جمهوري اسلامي ايران سخنراني و اتهام‌هاي متعددي را عليه ايران مطرح كردند. اين جلسه به دليل استفاده مكرر تعدادي از نمايندگان كشورهاي غربي از لفظ «رژيم» براي خطاب قرار دادن حكومت ايران بارها با اعتراض نماينده ايران به مجادله كشيده شد. ايران و تعدادي از كشورهاي ديگر معتقد بودند كه بر اساس قوانين جلسه، كشورها بايد از لحن مودبانه و احترام‌آميز براي خطاب قرار دادن يكديگر استفاده كنند. نماينده ايران در اين نشست، بعد از چندين بار قطع جلسه و اعتراض به اظهارات غيرمحترمانه نمايندگان برخي كشورها گفت: «استفاده از زبان احترام‌آميز درباره كشورها از قوانين اين شوراست، اما اظهارات برخي نمايندگان مغاير پروتكل و مقررات جلسه است.» نمايندگان كشورهاي بلژيك، اوكراين، روماني، آلباني، اسپانيا، ايسلند، مقدونيه شمالي، اتريش، ايرلند، مالت، بريتانيا، كانادا، فرانسه، استراليا، امريكا، لوكزامبورگ، فنلاند و همچنين رژيم اشغالگر اسراييل، عليه ايران سخنراني و اتهام‌هاي مختلفي را به ايران وارد كردند. در برابر نمايندگان چين، روسيه، كره شمالي، لائوس، بلاروس، زيمبابوه، ونزوئلا، نيكاراگوئه و كوبا با اشاره به معيارهاي دوگانه و برخورد گزينشي در حوزه حقوق بشر، از اقدام‌هاي شورا عليه ايران انتقاد كردند. در اين جلسه علاوه بر قرائت گزارشي شفاهي كميته حقيقت‌ياب شورا، سخنراني نماينده ايران و نمايندگان كشورهاي ديگر، تعدادي از نهادهاي مستقل حقوق بشري هم سخنراني‌هايي را انجام دادند.
سابقه كميته حقيقت‌ياب شوراي حقوق بشر
آذرماه سال گذشته در پي تجمع‌هاي اعتراضي در كشورمان در واكنش به جان باختن مهسا اميني در ساختمان پليس امنيت اخلاقي در خيابان وزرا، شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد در جلسه‌اي كه به درخواست دولت آلمان برگزار شده بود با تصويب قطعنامه‌اي خواستار تشكيل يك كميته مستقل حقيقت‌ياب بين‌المللي براي بررسي وضعيت اعتراضات در ايران شده بود. اين نخستين‌بار بود كه از زمان تشكيل شوراي حقوق بشر در سال ۲۰۰۶ جلسه‌اي فوق‌العاده با موضوع ايران تشكيل مي‌شد. اين قطعنامه به پيشنهاد آلمان و ايسلند، سوم آذرماه سال گذشته با ۲۵ راي مثبت، ۶ راي منفي و ۱۶ راي ممتنع اعضاي شوراي حقوق بشر تصويب شد. كمتر از يك ماه بعد، فدريكو ويلگاس، رييس آرژانتيني وقت شوراي حقوق بشر، چند روز پيش از پايان دوره رياستش با منصوب كردن سارا حسين از بنگلادش، شاهين سردار علي از پاكستان و ويويانا كرستيسويچ از آرژانتين اين كميته را تعيين كرد. در پي تصويب قطعنامه شوراي حقوق بشر، ناصر كنعاني، سخنگوي وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران تاكيد كرده بود كه ايران اين كميته را قبول ندارد و با آن همكاري نخواهد كرد. كنعاني تاكيد كرده بود: «استفاده عجولانه از سازوكارهاي حقوق بشري و استفاده ابزاري از چنين سازوكارهايي عليه كشورهاي مستقل مردود و محكوم است و هيچ كمكي به پيشبرد حقوق بشر نخواهد كرد. بنابراين جمهوري اسلامي ايران در اين ارتباط به مسووليت‌هاي ملي خودش عمل مي‌كند. جمهوري اسلامي ايران هيچ‌گونه همكاري با كميته سياسي تحت عنوان «كميته حقيقت‌ياب» نخواهد داشت.»
اين جلسه بايد براي بررسي اتفاقات فرانسه برگزار مي‌شد
كاظم غريب‌آبادي، معاون امور بين‌الملل قوه قضاييه و دبير ستاد حقوق بشر جمهوري اسلامي ايران، در سخنراني خود در اين جلسه با اشاره به اينكه بايد امروز صداي كساني باشيم كه صداي‌شان توسط سازوكارهاي بين‌المللي حقوق بشري شنيده نمي‌شود، اتفاقات روز‌هاي اخير در كشور فرانسه را مورد اشاره قرار داد و گفت: «فرانسه اين روز‌ها شاهد استفاده از زور افراطي عليه معترضان مسالمت‌آميز، بازداشت‌هاي وسيع خودسرانه و ايجاد محدوديت‌هاي گسترده عليه اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي است.» به گزارش خبرگزاري ميزان، غريب‌آبادي ادامه داد: «والدين نوجوانان در صورت حضور فرزندان‌شان در تجمعات، تهديد به دو سال حبس يا ۳۰ هزار يورو جريمه شده‌اند. اين در حالي است كه اين كشور نه با دخالت خارجي مواجه بوده و نه با تحريك رسانه‌ها براي حضور مردم در خيابان‌ها، مردم هم سلاحي در دست نداشته و به دنبال براندازي نيز نيستند اما پليس فرانسه براي سركوب اعتراضات حتي به پليس رژيم آپارتايد و كودك‌كش صهيونيستي اسراييل نيز متوسل مي‌شود.» غريب‌آبادي با تاكيد بر اينكه جا داشت امروز اجلاس اضطراري شوراي حقوق بشر براي بررسي وضعيت فرانسه تشكيل مي‌شد، از رفتار‌هاي دوگانه و رياكارانه‌اي كه بر سازوكارهاي حقوق بشري حاكم شده و مدعيان حقوق بشر، تعمدا سكوت كرده‌اند، ابراز تاسف كرد. دبير ستاد حقوق بشر جمهوري اسلامي ايران با يادآوري رفتار‌هاي دوگانه كشورهاي غربي در مواجهه با حقوق بشر، خاطرنشان كرد: «فراموش نكنيم كه در ماه نوامبر، چند كشور غربي به بهانه نقض حقوق زنان و كودكان در جريان اغتشاشات پاييز گذشته در ايران، اجلاس اضطراري شورا را تشكيل داده و هيات به اصطلاح حقيقت‌ياب ايجاد كردند.» معاون امور بين‌الملل قوه قضاييه با مروري بر جنايات اين كشورها عليه مردم ايران، تصريح كرد: «اين وضعیت را به جنايات اين كشورها عليه مردم، شامل زنان و كودكان ايراني اضافه كنيد كه از طريق كمك ۸۵ شركت آلماني، ۱۹ شركت فرانسوي، ۱۸ شركت انگليسي و ۱۸ شركت امريكايي، علاوه بر شركت‌هايي از هلند و ...، به تجهيز رژيم صدام به سلاح كشتار جمعي شيميايي كه منجر به شهادت ۱۳ هزار و مسموميت بيش از ۱۰۰ هزار ايراني بي‌گناه شد، اقدام كردند.» وي اعمال يا اجراي تحريم‌هاي غيرقانوني و ظالمانه يكجانبه از سوي اين كشورها عليه مردم ايران را كه موجب درد و رنج زنان و كودكان شده، جنايت عليه بشريت عنوان كرد. وي ادامه داد: «در سال تجمعات متعددي در ايران، حتي بدون مجوز، برگزار مي‌شوند و از حمايت ماموران مجري قانون نيز برخوردارند، ولي وضعيتي كه ايران در پاييز سال گذشته با آن مواجه شد، تجمعات ساده و مسالمت‌آميز نبود.» دبير ستاد حقوق بشر جمهوري اسلامي ايران خاطرنشان كرد: «در جريان اغتشاشات، سرويس‌هاي اطلاعاتي ۲۰ كشور خارجي در دامن زدن به ناآرامي‌ها دخيل بودند؛ تروريست‌ها نيز وارد صحنه شدند و نزديك به ۱۰۰ نفر از افراد وابسته به گروهك‌هاي تروريستي، عمدتا از منافقين، دستگير شدند.» وي عفو مقام معظم رهبري در بهمن‌ماه سال گذشته را مورد اشاره قرار داد و تاكيد كرد: «با اين وجود، به دنبال عفو ۴ بهمن‌ماه ۱۴۰۱ رهبر معظم انقلاب اسلامي متعاقب پيشنهاد رييس قوه قضاييه، تقريبا تمامي متهمان و محكومين، چه آنان كه در بازداشت بودند يا آنكه تحت قرار‌هاي مختلف آزاد بودند، به جز تعداد انگشت‌شماري از آنان كه جرايم خشني انجام داده‌اند، مورد عفو قرار گرفتند.» وي در بخش پاياني اظهاراتش با بيان اينكه حمايت و ارتقاي حقوق بشر، مسووليت انحصاري دولت‌هاست، ايجاد سازوكار هيات حقيقت‌ياب با وجود مسووليت‌پذيري جمهوري اسلامي ايران را اقدامي سياسي و البته بلاوجه دانست. غريب‌آبادي يادآور شد: «همان كشور‌هايي كه خود موجد اغتشاشات در ايران بودند و البته متعاقبا به شرايط مشابهي گرفتار شدند، باني ايجاد چنين سازوكاري گرديده‌اند.»
گزارش كميته حقيقت‌ياب
روز گذشته در اجلاس پنجاه‌وسوم شوراي حقوق بشر، سارا حسين، رييس بنگلادشي كميته حقوق بشر نخستين گزارش اين كميته را در جلسه قرائت كرد. سارا حسين ضمن انتقاد از اينكه ايران تاكنون با اين كميته همكاري نكرده است و ۷ نامه اين كميته به مقام‌هاي ايراني بدون پاسخ مانده است، خبر داد. كميته حقيقت‌ياب روز سه‌شنبه براي نخستين‌بار با «كميته ويژه براي بررسي ناآرامي‌هاي سال ۱۴۰۱» كه به دستور سيد ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور اسلامي ايران تشكيل شده است، ملاقات كرد. اين فعال حقوق بشر بنگلادشي از تاخير در رسيدگي به شكايت خانواده مهسا اميني انتقاد كرد. وي همچنين با انتقاد از نحوه عفو ۲۲ هزار محكوم و متهم مربوط به اعتراض‌هاي پاييز گذشته، مدعي شد كه از اين افراد تعهدنامه‌هايي گرفته شده است كه حقوق آنها، از جمله حق تجمع را نقض مي‌كند. وي با اشاره به بازداشت ادامه‌دار نيلوفر حامدي و الهه محمدي، دو روزنامه‌نگار ايراني كه در پي گزارش از وضعيت خانواده مهسا اميني بازداشت شدند، مدعي شد كه بازداشت «مدافعين حقوق بشر، وكلا و روزنامه‌نگاران» در ايران ادامه دارد. خانم حسين همچنين به اعدام ۷ نفر در پي اعتراضات در ايران انتقاد كرد. سارا حسين مدعي شد كه اين كميته در حال تحقيقات در مورد حملات ادعايي به مدارس دخترانه در ايران است.
سخنراني‌هاي اعضا در حمايت از ايران
در اين نشست نمايندگان كشورهاي چين، روسيه، كره شمالي، لائوس، بلاروس، زيمبابوه، ونزوئلا، نيكاراگوئه و كوبا در سخنراني‌هاي جداگانه نسبت به معيارهاي دوگانه حقوق‌بشري در شورا اعتراض و از موضع ايران حمايت كردند. نماينده ونزوئلا، تشكيل كميته حقيقت‌ياب را غيرسازنده دانست و گفت: «كمپيني از اخبار جعلي درباره ايران به راه افتاده است.» نماينده روسيه همچنين از اظهارات نماينده اوكراين انتقاد كرد و گفت اين نشست براي بحث درباره وضعيت حقوق بشر در ايران است نه درباره موضوعات امنيتي ديگر. وي همچنين با تاكيد بر اينكه اتهامات مطرح‌شده حقوق بشري از سوي غربي‌ها عليه ايران را رد مي‌كنيم، گفت: «تحريم‌ها موجب خسارات به شهروندان شده است.» نماينده روسيه با اشاره به اينكه دسترسي ايرانيان به دارو به خصوص بيماران با مشكل مواجه شده است، ميگويد: «بار ديگر مي‌خواهيم كه از حقوق بشر براي اعمال فشار به ايران استفاده نشود.» نماينده كره شمالي تاكيد كرد: «ادامه استفاده از هر كميته با انگيزههاي سياسي را رد مي‌كنيم.» نماينده سوريه در شوراي حقوق بشر سازمان ملل، گفت: «ايجاد هيات حقيقت‌ياب يك روند غيرسازنده است.» وي با اشاره به اينكه اين اقدام در ادامه روند هدف قرار دادن ايران صورت گرفته است، تاكيد كرد: «ما از پايبندي ايران به تعهدات حقوق بشري قدرداني مي‌كنيم.» نماينده چين در اين نشست با اشاره به اينكه شوراي حقوق بشر بايد بدون جانبداري و با بي‌طرفي عمل كند، گفت: «ايران به تعهدات خود پايبند بوده است.» وي تاكيد كرد: «چين از بي‌طرفي عدم انتخاب گزينشي و عدم سياست‌زدگي حمايت مي‌كند.» نماينده كوبا در نشست شوراي حقوق بشر با بيان اينكه كشورش نتيجه اين گزارش را كه با انگيزه سياسي صورت گرفته رد مي‌كند، اظهار كرد: «ماهيت چنين اقداماتي شكست خورده است.» نماينده بلاروس نيز طي سخناني گفت كه هيات حقيقت‌ياب به حقايق توجه نكرده است. نماينده نيكاراگوئه نيز گفت اين كشور مانند ايران قطعنامه ارايه‌شده از سوي شوراي حقوق بشر را رد مي‌كند. وي با تاكيد بر اينكه سياسيكاري به ارتقاي حقوق بشر كمكي نميكند، اظهار كرد: «كاركرد اين نهاد بايد بر اساس عينيت و نه گزينشي باشد.»