بازتاب‌های طرح تقسیم
محمد بلوچ‌زهي
در سپهر سياست كشور هرگاه طيفي از راست‌گرايان احساس قدرت کرده‌‌اند گويا ديواري كوتاه‌تر از «فرهنگ» و «قوميت‌ها» نديده كه بي‌ترديد باید شكل‌گيري قالب متكثر و غناي فرهنگي و تاريخي ايران را مديون همين فرهنگ هفت‌رنگ اقوام دانست و نيز اين طيف هر آنچه در تضاد و تعارض با منافع قومي بوده و مصالح عمومي و مباني رشد، در همان راستا به مانوردهي پرداخته و گام برداشته است. غافل از آنكه با اين گونه پافشاري‌ها و تلاش براي عملي ساختن و اجرايي کردن برخي طرح‌ها و برنامه‌هاي بي‌پشتوانه مردمي و كم‌اهميت ضمن آنكه تيشه به ريشه پيوندهاي مستحكم اجتماعي زده و شاخ و برگ درخت تنومند فرهنگ و تاريخ و هويت ايران و ايراني را خشكانده، راه را نيز بر تداوم نارضايتي‌هاي مردمي باز کرده و مسير را براي بي‌اعتمادي و تنش‌زايي بيشتر نيز هموار. حال در تازه‌ترين دست از اين نوع اقدامات حساسيت‌برانگيز و آسيب‌زا بار دگر طرح تقسيم استان سيستان‌و‌بلوچستان به چند استان در شرايطي با سرعت دنباله‌گيري و مطرح مي‌شود كه طي يكي،دو دهه اخير هرگاه براي عملي کردن اين گونه اقدام‌ها از سوي طيف اندكي از موافقان آن خيز برداشته شده بلافاصله موجي از حساسيت‌ها و مخالفت‌ها و نگراني‌هاي شديد مردمي فضاي سياسي و اجتماعي موجود را دربرگرفته و ملتهب است. آنچه همواره جاي پرسش بوده و ابهام اين است كه مگر مشكلات، چالش‌ها و آسيب‌هاي سيستان‌و‌بلوچستان كم هستند كه عده‌اي به جاي پرداختن به موضوعات مهم و اصلي توسعه‌اي و تقويت زيرساخت‌هايي ضعيف يا نداشته راه، آب، اشتغال، توليد و امثالهم بر طرح‌ها و برنامه‌هاي انشقاقي انگشت گذاشته تا موجبات نگراني و پريشاني افكار عمومي را فراهم کنند آن هم در شرايطي كه سايه فشارهاي گوناگون اقتصادي و معيشتي بيش از پيش بر سر مردم سنگيني مي‌كند؟! طراحان و پيشنهاد‌كنندگان اين جنس از طرح‌ها كه در گذشته بيشتر از سوي اقليتي از نمايندگان مجلس و حتي برخي از دولتيان دنباله‌گيري شده به جاي تمركز بر مسائل مهم توسعه‌اي استان متاسفانه به موضوعات كم‌اهميت حاشيه‌اي پرداخته و به پوشش ضعف‌هاي عملكردي خويش. گذشته از مخالفت‌ها و ايجاد حساسيت‌هاي بالاي مردمي در اين باره آنچه تاكنون راه را بر تحقق طرح تقسيم استان مسدود ساخته و مانعي مهم براي عملي ننمودن آن تلقي شده همراهي نکردن و هزينه نپرداختن دولت‌ها با موافقان و دنبال‌كنندگان اين طرح بوده كه طي ادوار گذشته در دولت‌هاي مختلف بر تحقق خواست خويش پاي فشرده‌اند. به قطع و يقين براي تدوين اين گونه طرح و برنامه‌ها ابتدا آنچه كه بيش از هر اقدام عملي ديگري مي‌بايست لحاظ شود و در اولويت تحقق و اجراي آن مدنظر قرار بگيرد و حائز اهميت شمرده شود پيوست‌هاي اجتماعي طرح خواهد بود و اينكه با خواست اكثريت مردم همراه باشد و منافع عمومي را تامين کند كه بايد اذعان داشت اين طرح به دلايل متعدد فاقد پشتوانه تحقيقي و كارشناسي است و داراي ضعف مطالعه و اشكالات اصولي و قانوني. جاي شگفتي است كه پافشاري بر اجراي اين طرح در حالي صورت مي‌گيرد كه تكليف تصويب طرح لايحه جامع تقسيمات كشوري كه از سال گذشته در دستور كار مجلس قرار گرفته هنوز مشخص نشده و مهم‌تر از آن ماده ۹ طرح تقسيمات كشوري الزاماتِ جمعتي را براي تشكيل استان‌هاي جديد درنظر گرفته است. در ماده ۹ طرح تقسيمات كشوري به صراحت تشكيل استان جديد را منوط به حداقل يك ميليون نفر جمعيت دانسته كه با توجه به جمعيت حدود دو ميليون و 800 هزار نفري سيستان‌و‌بلوچستان تقسيم آن به چهار استان با حداقل يك ميليون نفر فاقد حدنصاب تعيين شده جمعيتي طرح مذكور است و مغاير با آنكه بنابراين تا اصلاح و تصويب لايحه جديد جامع تقسيمات كشوري نخواهد توانست عملي شود و ممكن. همچنين اجراي طرح تقسيم سيسيتان‌و‌بلوچستان از جهات مختلف آسيب‌هاي متعدد فرهنگي، اجتماعي و هويتي را براي مردمان آن به دنبال خواهد داشت كه ازجمله اين موارد مي‌تواند تاثيرات سوء اين تقسيم باشد بر پيوندهاي ناگسستني اجتماعي ميان مردمان اين استان درهم‌تنيده و متكثر و يكپارچگي و يكساني جمعيتي و هويتي. تجربه تاريخي انتزاع بخش‌هايي از اين استان و پيوست آن به دو استان كرمان و هرمزگان نشان داده كه نه‌تنها روند توسعه را در سيستان‌و‌بلوچستان كمتر توسعه‌يافته شتاب نبخشيده بلكه موجب تضعيف هويتي و معيشتي جمعيت الحاق شده به دو استان توسعه يافته نام برده شده كه بايد به ياد داشت سردرگمي و نابودي فرهنگ، زبان و هويت محلي يك قوم بي‌ترديد موجبات تضعيف فرهنگ، زبان و هويت ملي خواهد شد. بنابراين بايد توجه داشت كه مردمان سراسر اين استان از هامون تا مكران داراي اشتراكات يكسان فرهنگي - اجتماعي ديرينه‌اي هستند و نيز پيوندهاي ناگسستني سببي و نسبي شكل گرفته تاريخي كه نبايد اين مولفه‌هاي مهم و ارزشمند را به خواست سطحي طيفي اندك از موافقان اين طرح تقليل دارد و همواره بر اجراي آن پاي فشرد و زمينه التهابات و نارضايتي‌هاي بيش از پيش را فراهم کرد. در پايان پيشنهاد مي‌شود مجلس و دولت به جاي تمركز بر اين موضوع و اصرار بر تحقق مسائل چالش‌برانگيز و حساسيت‌زا به دردها و رنج‌هاي بي‌شمار التيام نيافته و درمان نشده اين استان بپردازند و تحقق وعده‌هاي فراوان داده شده و مطالبات انبوه مردمي بر روي ميز مانده.