رنسانس روابط سوريه و عربستان؟

حديث روشني|اسعد الشيباني، وزير خارجه و همچنين مرهف ابوقصره، وزير دفاع دولت موقت سوريه در راس هياتي چهارشنبه شب وارد رياض پايتخت عربستان شدند. اين در حالي است كه دوشنبه گذشته شيباني نيز اعلام كرده بود كه از سوي فيصل بن فرحان وزير امور خارجه‌ عربستان سعودي، براي سفر به اين كشور دعوتنامه‌اي دريافت كرده و اين دعوت را پذيرفته است. او همچنين در پستي در شبكه اجتماعي ايكس، ابراز اميدواري كرده كه بتواند روابط استراتژيك با عربستان‌سعودي در تمام زمينه‌ها برقرار كند. گفتني است كه يك هفته قبل از اين سفر هيات بلندپايه سعودي از سوريه بازديد و با احمد الشرع، معروف به ابو محمد الجولاني، ديدار كرد. الجولاني نيز چندي پيش، اولين مصاحبه تلويزيوني خود پس از سقوط دمشق را با شبكه العربيه عربستان‌سعودي انجام داد و گفت كه عربستان‌سعودي به دنبال ثبات در سوريه است و نقش مهمي در آينده سوريه دارد. ديپلمات ارشد سوريه در شرايطي به رياض سفر كرده كه اولين سفر خارجي حاكمان جديد سوريه به عربستان انجام شده است و در عين حال مقامات دولت انتقالي همچنان اميدوارند كه با رياض صفحه‌اي جديد و روشن را آغاز كنند. در سال ۲۰۲۳، عربستان‌سعودي با اشاره به تمايل به ثبات منطقه، اقداماتي را براي احياي روابط با سوريه انجام داد. به ادعاي ناظران همزمان با از سرگيري روابط ميان دمشق و رياض، زمينه براي بازگشت سوريه به اتحاديه عرب هموار شد، گزاره‌اي كه به باور ناظران نشان‌دهنده تغيير عمده در روابط عربستان و سوريه پس از بيش از يك دهه تنش بود. گفتني است پيش از اين نيز احمد الشرع، فرمانده اداره عمليات نظامي سوريه در مصاحبه‌اي اختصاصي با الشرق الاوسط عنوان كرده بود تمايل دارد از الگوي توسعه‌‌اي عربستان و كشور‌هاي شوراي همكاري خليج‌فارس در سوريه نيز بهره گيرد و از حاكميت تك‌صدايي در اين كشور جلوگيري كند. اين درحالي است كه پيش از اين، پادشاهي‌هاي خليج‌فارس پس از تكيه دولت اسد به ايران و روسيه براي مديريت درگيري‌هاي 2013، اين بازيگر را تحريم كردند. اما بعد از گذشت بيش از يك دهه تعليق روابط، اتحاديه عرب، سوريه را مجددا پذيرفت. به باور تحليلگران به نظر مي‌رسد كه ديدار مقامات عربي و به ويژه اعراب خليج‌فارس از اين حيث براي دولت جديد سوريه حائز اهميت است كه سوريه به ‌شدت به سرمايه‌گذاري در بخش انرژي خود نياز دارد، چراكه بخش اعظم آن توسط ۱۳ سال جنگ داخلي ويران شده است. اين سفر كه از اواخر چهارشنبه آغاز شد، كمتر از يك ماه پس از سقوط دولت بشار اسد، رييس‌جمهور سابق سوريه، توسط نيروهاي شورشي در تاريخ ۸ دسامبر انجام مي‌شود. شيباني در پيامي در پلتفرم ايكس (توييتر) در طول اين سفر نوشت: من به عربستان‌سعودي، كه به عنوان پادشاهي برادرانه شناخته مي‌شود، رسيدم. او همچنين در ادامه پيام خود آورده است كه اين اولين سفر در تاريخ سوريه آزاد است و ما اميدواريم كه صفحه‌اي جديد و روشن در روابط سوريه و عربستان باز كنيم كه شايسته تاريخ طولاني مشترك بين دو كشور باشد. الشيباني در تاريخ ۲۱ دسامبر توسط دولت موقت سوريه به عنوان وزير امور خارجه منصوب شد و به اولين ديپلمات ارشد كشور پس از بركناري بشار اسد تبديل گرديد. پيش‌تر نيز در روز چهارشنبه، رسانه‌هاي دولتي سوريه اعلام كردند كه اين هيات به دعوت وزير امور خارجه عربستان به اين پادشاهي سفر كرده است. بيانيه‌اي كه توسط وزارت امور خارجه سوريه منتشر شد، اعلام كرد كه وليد بن عبدالكريم الخريجي، معاون وزير امور خارجه عربستان، به استقبال هيات سوري در فرودگاه بين‌المللي رياض آمده است. گفتني است هيات سوري شامل وزير دفاع مرحاف ابوقصر و رييس اطلاعات عمومي انيس خطاب است كه اهميت ديپلماتيك و استراتژيك اين سفر را نشان مي‌دهد. گفتني است خالد بن سلمان، وزير دفاع عربستان نيز در روز پنجشنبه در پستي در پلتفرم ايكس (توييتر) اعلام كرد كه در نشستي با الشيباني وزير خارجه هيات حاكمه سوريه درباره بهترين راه‌ها براي حمايت از انتقال سياسي سوريه بحث كرده است. الشيباني نيز همزمان در يك مصاحبه اختصاصي روز سه‌‌شنبه با شبكه الجزيره خواستار لغو تمامي تحريم‌هاي غربي عليه سوريه شد و جزيياتي از برنامه‌هاي دولت جديد براي آينده كشور را بيان كرد. آدام كلمنتس، ديپلمات سابق امريكايي و مقام پنتاگون نيز در اين رابطه به الجزيره گفت عربستان‌سعودي در تلاش است تا روابط قوي‌تري با سوريه برقرار كند. كلمنتس در ادامه نيز مدعي شد كه نفوذ ايران بر اين كشور كاهش مي‌يابد. او اين را هم گفت كه من تصور مي‌كنم اين مساله بسيار اهميت دارد، چراكه رياض از منظر ديپلماتيك مي‌خواهد روابط قوي‌‌تري با دولت جديد سوريه برقرار كند. همچنين عربستان‌سعودي در آغاز ساخت و ساز و بازسازي سوريه نقش بسيار پررنگي خواهد داشت.

به گزارش ادعايي الجزيره سوريه به‌ شدت به ايران براي تامين نفت و سوخت وابسته است و احتمالا اعراب حاشيه خليج‌فارس نيز مي‌توانند سوخت مورد نياز دولت جديد سوريه را تامين كنند. اين درحالي است كه احمد الشرع فرمانده شورشيان سوريه در يك مصاحبه با شبكه تلويزيوني العربيه بر اين نكته تاكيد كرده بود. به بهانه سفر هيات ديپلماتيك و دفاعي و اطلاعاتي سوريه به رياض، روزنامه اعتماد با هدف بررسي ابعاد سفر هيات سوريه به عربستان به عنوان اولين مقصد خارجي دولت انتقالي شام با كوروش احمدي ديپلمات بازنشسته گفت‌وگو كرده است. كورورش احمدي در اين باب كه چرا رياض به عنوان اولين مقصد سفر خارجي دولت انتقالي سوريه انتخاب شده است، گفت كه عربستان سابقه حمايت‌هاي مالي و نظامي از ارتش‌هاي كشورهايي را كه درگير منازعات داخلي هست در كارنامه خود دارد؛ اكنون نيز كه اسراييل تمامي زيرساخت‌هاي سوريه را هدف قرار داده است سوريه را نيز به اين قبيل حمايت‌ها آن‌هم توسط سعودي‌ها محتاج كرده است.

مشروح اين گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد: