سعيد شريعتي: گفت‌وگوهاي دوجانبه مي‌تواند توسعه پيدا كند
فاطمه مهاجراني: مذاكره مطلوب ايران يعني گفت‌وگوي دقيق، بدون هياهو
عبدالكريم حسين‌زاده: دولتي كه خواهان مذاكره است و ملتي كه خواستار گفت‌وگو است
ناصر ايماني: در صورت توافق بايد تضامين لازم از امريكا اخذ شود
مازيار بالايي: نشانه‌هاي خوبي در راه است
مهدي بيك اوغلي
«دو ساعت و نيم گفت‌وگو با چهار بار پيام رد و بدل شده توسط عماني‌ها» اين ماحصل دور نخست گفت‌وگوهاي ميان ايران و امريكا به روايت عراقچي وزير خارجه ايران است.
عراقچي همچنين جلسه را سازنده ارزيابي كرد و گفت؛ هيچ زبان و عبارت غيرمحترمانه‌اي در آن به‌كار برده نشد. همزمان با انجام مذاكرات دو كشور ايران و امريكا، مردم نيز در فضاي مجازي به ارزيابي مذاكرات مشغول بودند. برخي كاربران با بررسي شاخص‌هاي اقتصادي كه همزمان با آغاز مذاكرات روند بهبود را آغاز كرده بودند، ابعاد مذاكرات را بررسي مي‌كردند و گروهي ديگر با زبان طنز و مطايبه به اين رخداد توجه نشان مي‌دادند. طيف ديگري هم با انتشار اخبار دست اول از مذاكرات تلاش مي‌كردند كاربران را در جريان ريز مذاكرات قرار دهند.
در چنين فضايي بود كه سرانجام شنبه موعود از راه رسيد و مذاكراتي كه بسياري از ايرانيان منتظر آن بودند. گفت‌وگوهايي كه همان‌طور كه ايران از قبل اعلام كرده بود به صورت غيرمستقيم آغاز شد و نهايتا با ديدار و مصافحه چند دقيقه‌اي عراقچي و استيو ويتكاف پايان گرفت.
وزير خارجه ايران در واكنش به ديدار چند دقيقه‌اي با ويتكاف اعلام كرد: «هنگام خروج از محل گفت‌وگوها با هيات امريكايي برخورد داشتيم و در حد سلام عليك صحبت كرديم و چيز فوق‌العاده‌اي نبود.»
منابع خبري همچنين گزارش دادند كه طرفين موافقت كردند كه اين گفت‌وگوها در هفته آينده ادامه يابد. عراقچي درخصوص تداوم مذاكرات در روزهاي آينده اعلام كرد: «در حال حاضر ما بايد اين دوره از مذاكرات را ارزيابي كنيم و روي بحث‌هاي آن دقيق‌تر كار و فكر كرده و در سطوح مختلف بررسي و مشورت كنيم» او در ادامه تاكيد كرد: «قرار است شنبه آينده نيز در همين سطح گفت‌وگوها برگزار شود و محل آن احتمالا اينجا نخواهد بود. البته ميزباني با عمان خواهد بود، ولي ممكن است كه در جاي ديگري برگزار شود.»
عراقچي همچنين درباره فضاي كلي جلسه مذاكره يادآور شد: «امروز فضاي جلسه به گونه‌اي بود كه اين ادامه و استمرار را در حقيقت تضمين مي‌كرد و نشان مي‌داد.» او درباره دورنماي مذاكرات گفت: «ما جلسه بعدي را در شنبه آينده كه برگزار مي‌شود، سعي مي‌كنيم وارد دستور كار مذاكرات شويم.»
در كشاكش گفت‌وگوهاي ميان عراقچي-ويتكاف اما دامنه وسيعي از اخبار، گمانه‌زني‌ها، تحليل‌ها و... روي خروجي خبرگزاري‌ها و سايت‌ها قرار گرفتند كه در هر كدام از آنها تلاش مي‌شد موضوع مذاكره از زاويه‌اي خاص مورد بررسي قرار گيرد.
واكنش‌هاي اهالي سياست به مذاكرات ايران و امريكا
سخنگوي دولت نخستين چهره‌اي بود كه همزمان با آغاز مذاكرات تلاش كرد تصويري از مذاكرات مطلوب دولت چهاردهم را تصويرسازي كند.
فاطمه مهاجراني در اين زمينه نوشت: «مذاكره مطلوب ايران يعني گفت‌وگوي دقيق، بدون هياهو. هر پيام، اول مكتوب و روشن؛ بدون نمايش، بدون حاشيه.»
مهاجراني يادآور شد: «اين كار راه روايت‌سازي غيرمستند را براي مخالفان مذاكرات متوقف مي‌كند. ايران قالب مذاكره را خودش انتخاب كرده؛ اين يعني عقلانيت ديپلماتيك براي امروز.»
پس از مهاجراني نوبت به عبدالكريم حسين‌زاده، معاون رييس‌جمهوري در امور توسعه روستايي و محروميت‌زدايي رسيد كه به مذاكرات واكنش نشان دهد. او در اين زمينه نوشت: «نشستن پشت ميز مذاكره به معناي باخت نيست؛ مذاكره، بخشي از مبارزه براي منافع ملي است. اكنون يك تلاقي تاريخي شكل گرفته؛ دولتي كه خواهان مذاكره است و ملتي كه خواستار گفت‌وگو است.»
از ميان فعالان سياسي، مازيار بالايي، عضو حزب اعتماد ملي روي تداوم ايده گفت‌وگوها ميان بخش‌هاي مختلف در داخل و خارج كشور تاكيد كرد و نوشت: «هر جا مسير گفت‌وگو باز بماند يعني نشانه‌هاي خوبي در راه است. باز گذاشتن مسير گفت‌وگو يعني وجود روزنه‌اي كه مي‌تواند باعث گشايش‌هايي در راستاي منافع ملي شود. گفت‌وگوي حكومت‌ها باهم صلح مي‌آفريند و از آن ضروري‌تر گفت‌وگوي حكومت‌ها با مردم است كه بازدارندگي را به حد اعلا مي‌رساند.»
عبدالله گنجي از چهره‌هاي اصولگرا به موضوع مذاكرات دو جانبه ايران و امريكا توجه كرد و نوشت: «نبود اروپايي‌ها در مذاكرات ايران-امريكا يك خاصيت براي ما دارد كه بازوهاي چانه‌زن كمكي براي امريكا وجود ندارد. برجام نگاه جديدي به اروپا در ايران توليد كرد. اينكه اروپا در پيوستگي با امريكا مي‌تواند براي ما زحمت درست كند اما مستقل از امريكا هيچ خاصيت مثبتي نمي‌تواند براي ما داشته باشد. در برجام هستند اما نه تنها آن را اجرا نكردند، بلكه تحريم‌هاي يك‌جانبه امريكا را هم اجرا كردند.» علي‌اصغر شفيعيان، فعال سياسي و رسانه‌اي اين‌طور به توييت كنجي واكنش نشان داد: «پير شديم تا شما به جمله صحيح حسن روحاني درباره كدخداي غربي برسيد...» طيف‌هاي راديكال جناح راست يا ترجيح دادند كه فعلا درباره مذاكرات سكوت كنند يا واكنش‌هاي استعاره‌اي از خود نشان دادند. حسن رحيم‌پور ازغدي از جمله اين چهره‌ها بود كه توييتي منتشر كرد و با كنايه به طرفداران مذاكره اعلام كرد: «رييس‌جمهور امريكا محل دقيق بوسه را براي متقاضيان روبوسي مشخص كرد. براي مشتاقان مذاكره و آشتي با پريزيدنت، وقت مناسبي است.»
سعيد شريعتي: گفت‌وگوهاي دو جانبه مي‌تواند توسعه پيدا كند
سعيد شريعتي، فعال سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» تحليل خود را از دور اول مذاكرات ارايه كرده و مي‌گويد: «خبرها را كه دنبال مي‌كردم، روايت آقاي عراقچي از دور اول مذاكرات كه روز شنبه انجام شده، روايتي مثبت و اميدواركننده بوده است. فكر مي‌كنم، ملاحظات دو طرف براي آغاز مذاكرات در ديدار امروز (شنبه)، تامين شده است. دو طرف به اهدافي كه از شروع مذاكرات داشتند، رسيده‌اند. اينكه چه پيش‌شرط‌هايي از سوي دو طرف مطرح شده، چندان روشن نيست، هرچند گمانه‌زني‌هايي درباره آن مطرح شده است.»
شريعتي در ادامه مي‌گويد: «طبيعي است كه يك ديدار دو الي سه ساعته (آن‌هم غيرمستقيم) براي شكستن ديوار بلند بي‌اعتمادي كه بين دو كشور سال‌هاست وجود دارد، كفايت نمي‌كند. اما نمي‌توان انكار كرد كه اين ديدار واقعا مثبت است. همين كه گفت‌وگوها آغاز شده، مثبت است، اميدواريم كه ترتيبي كه آقاي عراقچي در گزارش خود آورده‌اند، ادامه پيدا كنند. به طور كلي روشن است كه گفت‌وگوها از مسائل مورد علاقه دو كشور آغاز شده است.»
اين فعال سياسي درخصوص مكانيسم حل معادلات قديمي دو كشور ايران و امريكا مي‌گويد: «معادلات ميان ايران و امريكا، موكول به مساله هسته‌اي نيست، طبعا اگر آغاز گفت‌وگوها از موضوع مشترك پرونده هسته‌اي ايران باشد و پيشروي كند، مي‌توان اميد داشت كه گفت‌وگوها توسعه پيدا كرده و مسائل عديده ديگري نيز بين ايران و امريكا به يك جمع‌بندي مشترك برسد. در واقع اين بي‌اعتمادي كه دو كشور سال‌هاست به هم دارند و مسائل و مشكلات جدي را در ارتباط با هم ايجاد كرده از ميان ببرد.»
شريعتي در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه همزمان با آغاز مذاكرات گروه‌هاي جنگ‌طلب و تندرو نيز تلاش‌هاي خود را براي به‌بن‌بست كشاندن مذاكرات آغاز كرده‌اند، چگونه مي‌توان تحركات اين گروه‌ها را مهار كرد؟ مي‌گويد: «فكر مي‌كنم در حال حاضر با رويكردهايي كه رييس‌جمهور امريكا در پيش گرفته و از سوي ديگر نظام حاكم بر جمهوري اسلامي هم به دنبال تحقق آن است، توافق جديد و مذاكرات صورت گرفته نياز هر دو كشور را تامين مي‌كند. نه فقط نياز دو كشور از طريق مذاكره و توافق حاصل مي‌شود، بلكه حتي نيازهاي منطقه‌اي و جهاني نيز از اين طريق محقق مي‌شود.
او مي‌گويد: «توافق احتمالي دو كشور مي‌تواند نقطه پاياني بر معادلات منطقه‌اي خاورميانه نيز بگذارد. شاه كليد حل اين معادلات حسن روابط ميان دو كشور ايران و امريكا است. البته نيروهاي تندرو و جنگ طلب نيز تلاش خود را مي‌كنند. ذي‌نفعان بسياري وجود دارند كه از شكاف و فاصله ميان ايران و امريكا منافع بسياري را براي خود تدارك مي‌بينند، اينها تلاش مي‌كنند مذاكرات را به شكست بكشانند اما در كل راه به جايي نخواهند برد.»
ناصر ايماني: در صورت توافق بايد تضامين لازم از امريكا اخذ شود
ناصر ايماني، فعال سياسي اصولگرا در گفت‌وگو با «اعتماد» از زاويه ديگري به بحث ورود كرده و در خصوص اين دور از مذاكرات مي‌گويد: «تصور مي‌كنم رسانه‌ها، افراد صاحب‌نظر و مسوولان بايد در حوزه خبررساني مذاكرات دقت بسياري داشته باشند تا افكار عمومي ايران نه ملتهب و نه نااميد شوند. علت اين امر اين است كه ايران خاطرات خوشايندي از هياهو در خصوص مذاكرات ندارد. نبايد فراموش كرد كه ايران تنها يك سوي مذاكرات است و طرف ديگر كشوري است كه متناسب با منافع خود تصميم‌گيري مي‌كند نه در راستاي منافع ايران.»
اين فعال سياسي اصولگرا ادامه مي‌دهد: «از سوي ديگر ممكن است اين مذاكرات ماه‌ها طول بكشد. در زمان برجام هم مذاكرات حدود 2 سال زمان برد و در دور‌هاي مختلف تداوم يافت. البته اين به آن معنا نيست كه اين مذاكرات هم حتما زمانبر و طولاني خواهد بود. ممكن است دو طرف در يك بازه زماني كوتاه بخش اصلي مذاكرات به نتيجه برسند. اما نبايد به افكار عمومي اين‌طور اطلاع‌رساني كرد كه با مذاكرات همه مشكلات اقتصادي و معيشتي آنها در كوتاه‌مدت قرار است حل و فصل شود.»
او يادآور مي‌شود: «برخي خبر‌سازي‌ها به گونه‌اي است كه مردم تصور مي‌كنند بلافاصله پس از مذاكرات همه مشكلات اقتصادي و معيشتي آنها حل مي‌شود و قيمت‌ها در بازار عقب‌نشيني مي‌كنند. واقعيت اما چيز ديگري است، اين مذاكرات ممكن است بخشي از مشكلات ايران و امريكا را حل كند نه بيشتر. واكنش بازارها به اين مذاكرات هم مقطعي و نسبي خواهد بود.»
ايماني تاكيد مي‌كند: «از سوي ديگر بايد توجه داشت، بخش عمده‌اي از تحريم‌هاي ظالمانه‌اي كه عليه ايران وضع شده، مربوط به سنا و كنگره امريكاست و ارتباطي با دولت امريكا ندارد. اگر ترامپ بخواهد اين تحريم‌ها را لغو كند يا كاهش دهد تاييديه كنگره را نياز دارد. حتي اگر ايران و امريكا بر سر موضوعات مورد علاقه توافق كنند، اين توافق تنها بخشي از تحريم‌ها را مي‌تواند كاهش دهد نه همه آنها را. تازه تضميني براي اجراي تعهدات امريكا هم وجود ندارد. همان‌طور كه در نوبت قبلي در زمان امضاي برجام چنين مواردي را شاهد بوديم. ترامپ رييس‌جمهور شد و تعهدات دولت قبلي خود را كنار گذاشت. لذا بايد تضامين لازم هم از امريكا اخذ شود.»
اين فعال سياسي در پايان مي‌گويد: «بنابراين حرف من اين است كه بايد محتاطانه با نتايج اين مذاكرات برخورد كنيم. نبايد افكار عمومي را بي‌دليل خوشحال كرده يا آنها را از نتايج مذاكرات نااميد سازيم. بايد رويكرد واقع‌بينانه‌اي به مذاكرات، نتايج و دستاوردهاي آن و آثار آن بر زندگي مردم داشته باشيم.»