احياي برجام و دغدغه‌هاي دلواپسي
اسماعيل گرامي‌مقدم
سرانجام پس از فراز و فرودهاي فراوان، برجام در مسير احيا قرار گرفته و نشانه‌هاي روشني در خصوص توافق نمايان شده است. خبرهاي مثبتي كه يكي پس از ديگري درباره برجام مي‌رسد، معاني فراواني دارد. استقبال از احياي برجام حتي از سوي كساني صورت مي‌گيرد كه در گذشته به‌شدت منتقد برجام بودند و در زمان دولت قبل، مدام اظهار دلواپسي مي‌كردند. اين در حالي است كه از همان ابتدا مشخص بود، برجام نه محصول خواسته و مطالبه يك دولت يا يك جريان خاص، بلكه خواسته نظام است. بعد از حضور ابراهيم رييسي و طيف‌هاي اصولگرا بر مسند اجرا، اين گروه‌ها با ريشه مشكلات اقتصادي كشور آشنا شدند و دانستند چه وابستگي و چسبندگي شديدي ميان متغيرهاي اقتصادي و روابط بين‌الملل وجود دارد. درك صحيحي كه امروز دولت از واقعيت‌هاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي و... پيدا كرده، يكي از مهم‌ترين عواملي است كه زمينه احياي برجام را فراهم كرده است. البته حمايت‌هاي بي‌دريغ مقام رهبري نيز همواره كليد حل اينگونه معادلات و معماها بوده است. اين حمايت‌ها در روند احياي برجام و پشت سر گذاشتن موانع تاثيرگذار بوده است. بايد توجه داشت به كار گرفتن ديپلماسي در راستاي حفظ منافع ملي، نهايتا از طريق گزاره‌اي به نام «مذاكره» به نتيجه مي‌رسد. ضمن اينكه اين تجربيات نشان مي‌دهد كه در مذاكره هيچ طرفي متضرر نمي‌شود و در بطن آن ورشكستگي معنا ندارد. اما هر گزاره ديگري كه جايگزين مذاكره شود از جمله «مقابله و جنگ»، همچنين شرايط «بلاتكليف»، براي هر دو طرف خسارت‌بار است؛ در واقع هيچ بديلي براي برجام نمي‌توان تصور كرد. همان‌طوركه وزير خارجه ايران مطرح كرد هم ايران و هم طرف مقابل مطالباتي دارند كه بايد از دل اين مطالبات متناقض يك مسير مشترك را پيدا كرد. بنابراين مذاكره و تفاهم را بايد سرلوحه راهبردهاي داخلي و خارجي در نظر گرفت، قطعا با احياي برجام اين امكان وجود خواهد داشت كه مبادلات مالي ايران با ساير كشورها برقرار شود، بازارهاي نفتي ايران كه طي ماه‌هاي اخير با تحركات روسيه مشكلاتي براي آن ايجاد شده بود، احيا شده و در كل ايران مي‌تواند توسعه مناسبات ارتباطي با جهان پيراموني و بازارهاي جهاني را دنبال كند. در ماه‌هاي ابتدايي دوران پسابرجام، مديريت اقتصادي كشور بايد به گونه‌اي عمل كند كه ايران بتواند بيشترين دستاوردها را از برجام كسب كند. اين دستاوردها با سرمايه‌گذاري در حوزه‌هاي اقتصادي به ويژه نوسازي صنايع و بهبود پروژه‌هاي عمراني، ايران را وارد فضاي تازه‌اي از بهبود و رشد خواهد كرد. اين عوامل باعث رشد اقتصادي مي‌شود و اين فرصت را ايجاد مي‌كند كه اقتصاد ايران در كنار رشد اقتصادي بتواند تورم را نيز مهار كند. وقتي يك كنش معقول سياسي در حوزه ديپلماسي و مذاكرات اين اندازه دستاورد اقتصادي و راهبردي براي كشور ايجاد مي‌كند و زمينه ورود سرمايه‌گذاران خارجي و شركت‌هاي بزرگ را به كشور فراهم مي‌سازد، بدون ترديد اين الگوي مذاكراتي در عرصه داخلي نيز مي‌تواند سرمشق مناسبي براي رشد كشور و پايان دادن به برخي تنازعات بي‌حاصل باشد. اما متاسفانه درك درستي از موضوع مذاكره و گفت‌وگو در كشورمان وجود ندارد و بسياري از افراد با نگاه نامناسب به آن نگاه مي‌كنند، اين در حالي است كه تجربيات بشري از صدر اسلام تا به امروز گوياي آن است كه همواره تفاهمات، صلح‌نامه‌ها و توافقات، منافع يك ملت، يك ايدئولوژي و حتي تمدن‌ها را حفظ كرده است. كشوري كه در عرصه بين‌المللي و جهاني به سمت تفاهم و گفت‌وگو حركت مي‌كند، در داخل نيز بايد اين تفاهم در يك وفاق ملي متبلور شود تا در انتخابات آينده شاهد مشاركت بيشتر مردم در عرصه انتخابات باشيم و شاهد كاهش آمارهاي مشاركتي مردم به زير 50درصد واجدين شرايط نباشيم. اگر مي‌توان با غرب و امريكا به توافق رسيد، بدون شك با طيف‌هاي داخلي نيز مي‌توان گفت‌وگو داشت، مذاكره كرد و به توافق و تفاهم رسيد. براي اين منظور هم حاكميت بايد يك قدم روبه جلو بردارد و هم جريانات سياسي كه دچار برخي محدوديت‌ها بودند بايد شرايط تازه را درك كرده و به سمت درك مشترك حركت كنند. در اين راستا، منافع ملي، امنيت ملي كشور و اقتدار ايران بايد به عنوان ركن اصلي در نظر گرفته شده و از اين طريق زمينه نزديكي ديدگاه‌ها فراهم شود. واقع آن است دشمنان با برچسب‌هايي چون عدم رعايت حقوق بشر، وجود زندانيان سياسي و ... فشارهاي فراواني را بر كشور وارد ساخته‌اند؛ به راحتي از طريق تعامل و توافق داخلي، مي‌توان زمينه‌اي را فراهم كرد تا اين بهانه‌ها از دست بدخواهان خارج شود. ايران ظرفيت‌هاي فراواني در بخش‌هاي اقتصادي، فرهنگي، تمدني و... دارد و در سايه يك وفاق ملي، افزايش مشاركت‌هاي عمومي، تعامل و بهره‌مندي از نظام مردم‌سالار مي‌تواند در قامت يك الگوي متعالي در سطح منطقه مطرح شود. اينگونه است كه زمينه تحقق توسعه پايدار نيز در كشور فراهم خواهد شد و گرهي از هزار توي مشكلات مردم در بخش‌هاي اقتصادي و معيشتي نيز باز مي‌شود.