حال خوي خوش نيست
مادر و پسري كه بر اثر استنشاق گاز مونوكسيدكربن فوت شدند در «چادرمسافرتي» بودند
بهاره شبانكارئيان
حدود 10 روز است كه از زلزله ۵.۹ ريشتري در آذربايجان غربي مي‌گذرد. حالا مردم شهرستان خوي آواره شده‌اند و گله‌مندي‌هاي خود را مقابل دوربين در فضاي مجازي منتشر مي‌كنند و از وضعيت‌شان رضايت ندارند. دماي هواي خوي هم در اين چند روز ۷ درجه زير صفر گزارش شده است. در حالي كه زلزله‌زدگان نه وسايل گرمايشي به اندازه كافي دارند نه مواد غذايي و نه حتي چادري كه تمام آنها را در اين سرما و برف حفاظت كند. هلال احمر اعلام مي‌كند؛ تمام اهالي چادر دريافت كردند، زلزله‌زدگان مي‌گويند؛ چادر كم آمده. مسوولان مي‌گويند؛ كمك‌هاي مورد نياز به زلزله‌زدگان صورت گرفته، زلزله‌زدگان مي‌گويند؛ كمك‌هاي صورت گرفته، مردمي بوده.
زلزله‌زدگان غرق در فاجعه ناشي از زمين لرزه ۸ بهمن ماه ۱۴۰۱ بودند كه ناگهان خبر پيچيد؛ يك مادر و پسر در داخل چادرها به دليل استنشاق گاز مونوكسيدكربن جان‌شان را از دست دادند... هر چند پيش‌بيني مي‌شد كه زندگي در چادر و سرما مشكلاتي مانند مسموميت ناشي از گازگرفتگي را به دنبال داشته باشد.
خبر فوت اين دو نفر را مدير حوادث و فوريت‌هاي پزشكي آذربايجان غربي اين‌گونه اعلام كرد: «يك مادر ۸۲ ساله و پسر ۵۶ ساله زلزله‌زده اهل فيرورق خوي به دليل استنشاق گاز مونوكسيدكربن ناشي از احتراق زغال در داخل چادر كه با هدف گرمايشي استفاده مي‌شد، جان باختند.»
سعيد آقازاده، عضو شوراي شهر فيرورق در مورد خبر فوت دو نفر بر اثر مسموميت با گاز مونوكسيدكربن به خبرنگار «اعتماد» مي‌گويد: «اين دو نفر در محله «تپه باشي» بخش فيرورق در حياط خانه‌شان چادر مسافرتي زده و داخل چادر زغال روشن كرده بودند تا گرم شوند. همين موضوع باعث خفگي آنها با گاز مونوكسيدكربن شد. اين دو نفر چادر «مسافرتي» زده بودند و از هلال احمر چادر دريافت نكرده بودند. پسرش مي‌توانست از هلال احمر چادر بگيرد اما خب نگرفت. براي منطقه فيرورق يك تريلي چادر ارسال شد، اما پسر اين خانواده از هلال احمر چادر دريافت نكرد.»
اين در حالي است كه «حاجمحمدلو» يكي از اعضاي خانواده متوفي با اشاره به اينكه چادر به خانواده آنها نرسيده به «اعتماد» مي‌گويد: «آن خانم و آقا، مادر و برادرم بودند. برادرم كشاورز بود. زن و بچه‌اش خوي زندگي مي‌كنند ولي او به خاطر مادرمان كه تنها نباشد، آنجا ماند. هلال احمر نه چادر به آنها داد و نه بخاري برقي. ما خودمان هم بخاري برقي نداريم. نه تنها ما بلكه اكثر اهالي بخاري برقي ندارند. هلال احمر يكسري چادر به منطقه ما داد اما خب به مادر و برادرم نرسيد و آنها در چادر مسافرتي كه داشتند، زندگي مي‌كردند. خودتان مي‌دانيد هوا اينجا چقدر سرد است. براي همين مادر و برادرم چون هيچ وسيله‌اي براي گرم كردن نداشتند، مجبور شدند در يك «طشت»؛ (ظرفي گود و بزرگ) زغال روشن كنند تا گرم شوند. همين موضوع هم منجر به فوت آنها شد.» او در ادامه در مورد وضعيت خوي مي‌گويد: «همان شب كه زلزله آمد، ماشين من زير آوار ماند. تا الان هم زير آوار مانده. رفتم شهرداري و گفتم اين بلا سر ماشينم آمده نيرو بفرستيد ماشينم را از زير آوار بيرون بياورند، اما تا همين الان كسي براي آواربرداري نيامده و ماشينم زير آوار مانده است.»
فرزند «حاجمحمدلو» هم كه دختر جواني است، مي‌گويد: «هلال احمر چادر و وسايل گرمايشي نداده. براي همين اين اتفاق افتاد.» يكي از همسايگان اين مادر و پسر هم به «اعتماد» مي‌گويد: «بگذاريد من كامل براي‌تان توضيح بدهم. چادرهايي كه سري اول هلال احمر آورده بود به همه اهالي نرسيد، چون وقتي چادرها را توزيع مي‌كردند؛ اول به آشنايان و نزديكان خودشان چادر مي‌دادند يا در «بازار آزاد» چادرهاي هلال احمر را مي‌فروختند. اينجا مديريت خيلي ضعيف است. الان مثل اين مادر و پسر ۲۰ نفر ديگر هستند كه در چادرهاي مسافرتي در اين سرما شب‌ها مي‌خوابند.»
احتمال افزايش آمار مسموميت‌ها بر اثر گازگرفتگي در خوي
معاون دانشگاه علوم پزشكي آذربايجان غربي هم ۱۵ بهمن ماه در مورد تعداد مسموم‌شدگان ناشي از گاز مونوكسيدكربن عنوان كرد: «۱۱۶ نفر در شهرستان خوي بر اثر چراغ‌هاي نفتي و گازي در چادرها، مسموم شدند.» او در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: «احتمال «افرايش مسموميت‌ها» وجود دارد.» اين آمار يك روز بعد افزايش پيدا كرد به‌طوري كه در ۱۶ بهمن ماه جعفر ميعادپور، رييس سازمان اورژانس كشور نيز درباره وضعيت خوي و آمار مسموميت‌ها بر اثر گاز مونوكسيدكربن گفت: «مشكلي به لحاظ تامين امكانات بهداشتي و درماني در منطقه وجود ندارد و دارو به اندازه كافي دپو شده است. تاكنون ۱۶۵ مورد مسموميت با گاز مونوكسيدكربن داشته‌ايم. يك بيمارستان صحرايي جديد نيز به منطقه اعزام شده كه در صورت نياز، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.» اما اين صحبت‌ها در حالي عنوان مي‌شود كه زلزله‌زدگان از شرايط‌‌شان رضايت ندارند. حتي محمد مخبر، معاون اول رييس‌جمهور طي سفري كه به شهرستان خوي داشت درباره «كمبود چادر» و برخي اقلام امدادي گلايه كرد و گفت: «دولت مصمم به رفع مشكلات موجود در منطقه زلزله‌زده خوي است.» عادل نجف‌زاده، نماينده مردم خوي نيز درباره ارايه خدمات به زلزله‌زدگان اعلام كرد: «با توجه به سرماي هوا نياز مردم به چادر لحظه به لحظه در حال افزايش است. بسياري از مردم هنوز خدمات دريافت نكرده‌اند. بايد در تامين چادر و وسايل گرمايشي اقدام جدي صورت گيرد. تا اين لحظه نزديك به ۲۷ هزار چادر در سطح شهرستان خوي توزيع شده است. براي تامين چادر، وسايل گرمايشي و پوششي اقدام فوري و جدي نياز است. حجم تخريب‌ها بالاست. با توجه به اينكه پس‌لرزه‌ها تكرار مي‌شوند و ادامه دارند، مردم مي‌ترسند كه در خانه‌ها بمانند، چون سازه‌هاي‌شان بر اثر وقوع زلزله ضعيف شده است. متاسفانه در حاشيه شهرها و روستاها، شاهد هستيم كه سازه‌ها با كوچك‌ترين لرزش در حال از بين رفتن هستند. تكرار پس‌لرزه‌ها نيز سبب شده تا مردم آرامش لازم در خانه‌هاي ترك خورده‌شان را نداشته باشند. خدمات نيز لحظه به لحظه به خوي مي‌رسد، اما باز هم به توجه جدي نياز داريم.» برخي خبرگزاري‌ها هم در مورد ضعف خدمات‌رساني و مديريت در اين منطقه اعلام كردند: «مردم از عدم مديريت مناسب در توزيع اقلام امدادي از چادر تا غذا، كمبود نيروهاي متخصص و مردمي در راس كار و پايين بودن سطح امدادرساني‌ها گلايه دارند و مي‌گويند در ار‌دوگاه‌هاي تعبيه شده با توجه به اينكه جمعيت زياد است امكانات به ميزان كافي در اختيار مردم نيست. زلزله‌زدگان مي‌گويند؛ هلال احمر فقط بين مردم چادر توزيع كرد كه آن هم عادلانه نبود و مديريت توزيع نداشتند. در برخي روستاها چند خانوار با هم در يك چادر روزهاي سرد و برفي را گذران مي‌كنند. برخي مي‌گويند هيچ‌گونه بسته معيشتي در اختيارشان نيست و خيرين براي‌شان غذا و ساير مايحتاج را مي‌آورند.»
مرگ ۴۶۰ نفر طي ۹ ماه اول ۱۴۰۱ بر اثر مسموميت با گاز مونوكسيدكربن
بر اساس آمار سازمان پزشكي قانوني كشور طي ۹ ماه اول سال جاري ۴۶۰ نفر بر اثر مسموميت ناشي از گاز مونوكسيدكربن جان باختند. هر ساله شمار زيادي از افراد به علت استفاده از وسايل گرمايشي غيراستاندارد جان خود را از دست مي‌دهند. نشانه‌هاي مسموميت ناشي از گاز با سرماخوردگي شباهت دارد. سوزش چشم، تنگي نفس، خشونت صدا، كاهش سطح هوشياري از نشانه‌هاي مسموميت با گاز مونوكسيدكربن است كه در نهايت به اغما و مرگ مي‌انجامد. متاسفانه بسياري از اين علايم شبيه به علايم سرماخوردگي است و اكثر افراد فكر مي‌كنند به دليل سردي هوا دچار سرماخوردگي شده‌اند و سعي در خوابيدن مي‌كنند، در صورتي كه ابتلاي تمام افراد خانواده به علايمي شبيه به آنفلوآنزا، بروز مسموميت در افراد را نشان مي‌دهد. سردرد، ضعف جسماني، سرگيجه و بي‌قراري، تهوع و استفراغ، خميازه كشيدن بيش از حد، كاهش ديد از علايم عمومي مسموميت‌ها هستند كه چنانچه افراد در اين مرحله متوجه چنين علايمي شدند، با خارج شدن از فضاي آلوده مي‌توانند از پيشرفت مسموميت پيشگيري كنند. بهترين روش به منظور پيشگيري از مسموميت با گاز مونوكسيدكربن، رعايت نكات ايمني در نصب و استفاده از وسايل گازسوز و سوخت‌هاي فسيلي است و استفاده از وسايل گرمايشي استاندارد در پيشگيري از اين مسموميت از اهميت بالايي برخوردار است. بخاري‌هاي بدون دودكش به هيچ عنوان از توليد گاز CO جلوگيري نمي‌كند. كنترل و انسداد منافذ مسير دودكش قبل از راه‌اندازي بخاري و آبگرمكن، دقت و توجه به داغ بودن دودكش در هنگام روشن بودن وسيله، وجود كلاهك مخصوص براي دودكش در پشت بام‌ها و... از ديگر نكاتي است كه به منظور پيشگيري از مسموميت با اين گاز خطرناك مهم هستند.