گزارش جامعه اطلاعاتي سالانه امريكا با سه محور ايران- چين و اسراييل منتشر شد
پوست‌اندازي بحران‌هاي امنيتي
احسان پناه‌بر
جامعه اطلاعاتي امريكا با انتشار گزارش سالانه خود درباره آنچه تهديدات بين‌المللي مي‌خواند، ادعاهايي را درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران و نقش آن در منطقه مطرح كرده و به موضوعات ديگري نيز از جمله نقش چين در عرصه جهاني، تنش‌ها در منطقه قفقاز و سرانجام جنگ در سرزمين‌هاي اشغالي مي‌پردازد.اين نهاد در گزارش سالانه ادعايي درباره ارزيابي تهديدات بين‌المللي درباره ايران مدعي است: ايران در حال حاضر به دنبال توليد تسليحات براي ساخت سلاح اتمي قابل آزمايش نيست.اين ادعا در حالي رسانه‌اي شد كه مقامات ايران نيز بارها تاكيد كرده‌اند توليد و به‌كارگيري تسليحات اتمي جايي در برنامه دفاعي ايران ندارد و ماهيت برنامه هسته‌اي ايران، با وجود پيشرفت‌هايي كه در آن وجود دارد، صرفا صلح‌آميز است.در ادامه اين گزارش ادعايي آمده است: اگرچه، از سال ۲۰۲۰، تهران اعلام كرده است كه ديگر پايبند به هيچ يك از محدوديت‌هاي برجام (توافق هسته‌اي) نيست و تا اندازه زيادي برنامه هسته‌اي خود را گسترش داده، نظارت آژانس را كاهش داده و فعاليت‌هايي انجام داده است كه اگر تصميم به توليد يك سلاح هسته‌اي داشته باشد، اين كشور را در اين موقعيت قرار مي‌دهد. ادعا درباره عدم پايبندي ايران به تعهدات برجامي از سال ۲۰۲۰ در حالي بدون اشاره به دليل آن مطرح مي‌شود كه ايران با گذشت يك‌سال و نيم پس از خروج يك‌جانبه دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌اي در سال ۲۰۱۸ و بازگرداني تحريم‌ها توسط آن، متحمل شدن تحريم‌هاي تازه و بدعهدي تروييكاي اروپايي در عمل به وعده‌هاي خود در زمينه كاهش تاثير تحريم‌هاي امريكا از طريق ايجاد سازوكارهايي براي عادي‌سازي روابط تجاري با ايران، اعلام كرد كه مطابق بند ۳۶ برجام از تعهدات داوطلبانه خود در توافق، در چند گام تدريجي فاصله مي‌گيرد.اگرچه، مقامات ايران تاكيد داشتند كه اين اقدامات بازگشت‌پذير است و به محض بارگشت تمامي اعضاي اصلي توافق به پايبندي كامل به تعهدات‌شان، اين اقدامات را به حال قبل باز مي‌گرداند، اين امر تاكنون محقق نشده است. هر چند دولت جو بايدن مذاكرات غيرمستقيم با ايران در وين را با مشاركت ديگر اعضاي برجام براي احياي اين توافق در مارس ۲۰۲۱ از سر گرفت و پيشرفت‌هايي نيز در اين توافق انجام شد، اين مذاكرات به دليل مطرح شدن مسائل فرابرجامي از سوي شركاي غربي، از جمله مسائل داخلي ايران و اتهام حمايت نظامي تهران از مسكو در جنگ اوكراين، ادعايي كه از سوي ايران و روسيه رد شده، مدتي طولاني است كه با وقفه مواجه شده است.با اين حال، ايران تاكيد كرده است اگر طرفين توافق حسن نيت و اراده سياسي لازم را نشان دهند، آماده نهايي كردن توافقي خوب در وين براي لغو كليه تحريم‌هاست كه در راستاي منافع ملي كشور باشد.
تداوم تنش‌ها در غزه
ارزيابي سالانه تهديدات جامعه اطلاعاتي امريكا كه از سوي سازمان‌هاي اطلاعاتي اين كشور تهيه شده است، هشدار مي‌دهد كه پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است اسراييل در سال‌هاي آينده با چالش‌هاي جنبش مقاومت فلسطيني حماس روبه‌رو خواهد شد. اين در حالي است كه تجاوزات مداوم اسراييل به نوار غزه ادامه دارد و بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل مدعي است كه تا «نابودي كامل حماس» دست از جنگ نمي‌كشد. اين گزارش حاكي از آن است كه اسراييل احتمالا براي سال‌هاي آينده همچنان با مقاومت مسلحانه حماس روبه‌رو خواهد شد و ارتش اين رژيم هم كه براي خنثي كردن زيرساخت‌ها و تونل‌هاي حماس در تلاش است، احتمالا موفق نخواهد شد به‌طور كامل آنها را نابود كند. اين گزارش همچنين پيش‌بيني مي‌كند كه اسراييل براي دستيابي به هدف ادعايي خود در قبال «نابودي حماس» نيز از پاي نخواهد نشست و جنگ در غزه نيز براي ماه‌ها ادامه خواهد داشت. اين گزارش خاطرنشان مي‌كند كه پوشش رسانه‌اي از ويراني و تلفات انساني [در غزه] با كارزار‌هاي فعال رسانه‌هاي اجتماعي از همه طرف تقويت مي‌شود و واكنش‌هاي عمومي را در ميان كشورهاي همسايه و در سراسر جهان برانگيخته است. علاوه بر اين، گزارش هشدار داده است كه «اسراييل» احتمالا به دليل «وضعيت انساني وخيم در نوار غزه» با فشارهاي بين‌المللي فزاينده‌اي روبه‌رو خواهد شد.
گزارش اطلاعاتي به عمليات توفان الاقصي مقاومت فلسطين در 7 اكتبر اشاره كرد كه دولت بايدن بر اين باور است كه «تهران اين حمله را سازماندهي نكرده و از پيش از آن آگاهي نداشته است.» در ادامه، اين گزارش با اشاره به عمليات روزانه حزب‌الله عليه ارتش اسراييل در امتداد مرز با فلسطين اشغالي، حاكي از آن است كه گروه مقاومت لبنان بر رويكرد خود پافشاري خواهد كرد.گزارش همچنين مدعي است كه مقاومت اسلامي عراق همچنين به حملات خود عليه نيروهاي امريكايي در سوريه و عراق ادامه خواهد داد و هشدار داد كه عمليات نيروهاي مسلح يمن (انصارالله) در درياي سرخ خطر واقعي تشديد تنش‌ها را ايجاد مي‌كند.
كابينه نتانياهو در يك قدمي فروپاشي!
ارزيابي جديد جامعه اطلاعاتي امريكا كه روز دوشنبه منتشر شد، ترديدهايي را نيز در مورد اينكه آيا بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل مي‌تواند در قدرت بماند، ايجاد كرد. ويليام برنز، رييس سيا گفت: تبادل اسراي اسراييلي و زندانيان فلسطيني عملي‌ترين راه براي وقفه در جنگ در غزه بود. ارزيابي تهديد سالانه 2024 نگراني‌هاي خود را در مورد ديدگاه اسراييل براي پايان جنگ نيز بيان كرد و گفت كه ائتلاف جناح راست افراطي نتانياهو «ممكن است در خطر فروپاشي باشد». اين ارزيابي بر چالش‌هاي داخلي پيش روي نتانياهو تاكيد و پيش‌بيني كرد كه ممكن است بقاي كابينه او در خطر باشد. در اين گزارش آمده است كه «بي‌اعتمادي نسبت به توانايي نتانياهو براي حكومت از سطوح بالاي آن قبل از جنگ در سطح عمومي عميق‌تر و گسترده‌تر شده است و ما انتظار داريم اعتراضات گسترده‌اي در راستاي استعفاي «بي‌بي» و برگزاري انتخابات جديد برگزار شود. از همين رو، روي كار آمدن كابينه‌اي متفاوت و معتدل‌تر در اسراييل بسيار محتمل است». تنش بين بايدن و نتانياهو در روزهاي اخير بر سر عمليات نظامي برنامه‌ريزي شده رژيم اسراييل در رفح در جنوب غزه شعله‌ور شده است. اما اين گزارش اطلاعاتي كه در طول ماه‌ها تهيه شده بود، قبل از تنش‌هاي اخير نگاشته شده است.
گزارش سالانه معمولا با جلسات دو روزه استماع در سنا و كميته اطلاعات مجلس نمايندگان همراه است. از مقامات اطلاعاتي در مورد ارزيابي كابينه نتانياهو در شهادت هيات سنا در روز دوشنبه سوالي پرسيده نشد. در عوض، پرسش‌ها درباره اسراييل و غزه بر مذاكرات تبادل اسرا متمركز بود. ويليام برنز، رييس سيا، روز شنبه از هشتمين سفر خارج از كشور خود براي مذاكره در مورد آزادي اسرا بازگشته بود. مقامات ايالات متحده اميدوار بودند كه تا آغاز ماه رمضان به توافق برسند، اما اين ضرب‌الاجل ديگر تاثيري نداشت و مذاكرات نيز به بن‌بست رسيده بود. برنز گفت كه او بر دنبال كردن مرحله اول توافق براي توقف جنگ در غزه به مدت شش هفته متمركز شده است تا كمك‌هاي بشردوستانه بيشتري به اين منطقه سرازير شود و آزادي 40 اسير اسرايي را تضمين كند. برنز جزيياتي را ارايه نكرد كه چه تعداد زنداني فلسطيني آزاد خواهند شد، اما افرادي كه در جريان مذاكرات قرار داشتند، به رسانه‌ها گفته‌اند كه صدها زنداني فلسطيني با احكام سبك و 15 نفر كه به جرم جنايات سنگين از سوي رژيم اسراييل محكوم شده بودند، آزاد خواهند شد. اما برنز گفت تنها راه براي كمك به مردم غزه كه در «شرايط نااميدكننده» به سر مي‌برند و كمك به آزادي اسراي اسراييلي، پيگيري مدام گفت‌وگوها براي رسيدن به راه‌حلي پايدار است كه دو طرف را متقاعد كند كه در جنگ وقفه ايجاد كنند. برنز گفت: «من مدت‌ها پيش در چنين بحران‌هايي ياد گرفتم كه بايد يك هدف عملي پيدا و آن را بي‌امان دنبال كرد.» او گفت: «فكر نمي‌كنم كسي بتواند موفقيت را تضمين كند. اما چيزي كه من فكر مي‌كنم، اين است كه مي‌توان تضمين كرد كه گزينه‌هاي جايگزين براي غيرنظاميان بي‌گناه غزه كه در شرايط نااميدكننده رنج مي‌برند و همچنين براي آزادي اسراي اسراييلي وجود دارد.» معترضان در كنگره چندين بار جلسه استماع را قطع كردند و از رژيم اسراييل خواستند كه بمباران غزه را متوقف كند و فرياد مي‌زدند كه جنگ «مردم فلسطين را نابود مي‌كند.» سناتور تام كاتن، جمهوري‌خواه آركانزاس، از برنز پرسيد كه آيا او با معترضان موافق است يا خير. برنز گفت كه او نياز اسراييل را براي پاسخ به حمله حماس در 7 اكتبر درك كرده است، اما «همه ما همچنين بايد به تلفات عظيمي كه اين امر بر غيرنظاميان بي‌گناه در غزه وارد كرده است، توجه داشته باشيم».
خيز چين براي تغيير نظم امريكايي
در بخش ديگري از گزارش جامعه اطلاعاتي امريكا آمده، چين توان آن را دارد كه به‌طور مستقيم روياروي امريكا و متحدانش قرار گرفته و نظم قانونمند جهاني را به گونه‌اي تغيير بدهد كه با غلبه بر امريكا، در خدمت قدرت پكن و شيوه حاكميتي آن باشد. چالش‌هاي جدي چين در زمينه آمار جمعيت و اقتصاد ممكن است اين كشور را به يك بازيگر جهاني متخاصم‌تر و غيرقابل پيش‌بيني‌تري نيز تبديل كند.اين گزارش مي‌افزايد: رييس‌جمهور «شي جين پينگ» چين را قدرت برتر شرق آسيا و قدرتي پيشتاز در عرصه جهاني مي‌داند. حزب كمونيست چين تلاش خواهد كرد با تضعيف نفوذ امريكا، ايجاد اختلاف در روابط امريكا و شركايش و بدتر كردن آن و حمايت از هنجارهاي جهاني كه در راستاي نظام خودكامه آن باشد، چالش‌هايي را كه در زمينه اعتبار و مشروعيت مطرح است، برطرف كند. مهم‌تر از همه، جمهوري خلق چين تايوان را مجبور به وحدت با آن خواهد كرد، اقدامي كه منجر به برانگيختن حساسيت‌هاي مهمي در روابط آن با امريكا خواهد شد.ارزيابي جامعه اطلاعاتي امريكا همچنين مطرح مي‌كند كه چين به دنبال تبديل شدن به ابرقدرتي جهاني در زمينه علم و فناوري و استفاده از اين برتري فني براي اهداف اقتصادي، سياسي و نظامي است.در ادامه آمده است، چين همچنان به دنبال تبديل شدن به يكي از پيشتازان جهاني در عرصه فضاست و مهارت‌هاي خود را از طريق به‌كارگيري سامانه‌هايي فضايي كه قابليت‌هاي‌شان بيش از پيش افزايش مي‌يابد، همچنين با فعاليت در راستاي دستاوردهاي بلندپروازانه علمي به نمايش مي‌گذارد.