مربع طلايي سياست‌هاي دولت چهاردهم
سيدجواد حسيني
سياست‌هاي كلي دولت چهاردهم را مي‌توان در مربعي طلايي به عنوان عقل، قلب، عدل و ربط مطرح کرد در يك نگاه كلي عقل به مجموعه برنامه‌ها و اهداف و آرمان‌ها دولت، عدل به معني تكيه بر عدالتخواهي و قلب ناظر بر مشروعيت و مقبوليت مردمي و افزايش ذخاير انگيزشي ملت و در نهايت ربط به رفع اختلافات، ايجاد وفاق و انسجام ملي و نگاه ارگانيك به كاهش فاصله دولت - ملت و نيز اركان و اجزاي حاكميت و همچنين گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي مبتني بر منافع ملي تعبير کرد كه در اين يادداشت به زبان ساده رويكرد دولت چهاردهم به اجراي برنامه هفتم مبتني بر چشم‌انداز ۱۴۰۴ (عقل) و تكيه بر ايجاد رضايتمندي مردم به عنوان سنجه كارآمدي (قلب)، رفع اختلافات و ايجاد وحدت و انسجام و وفاق ملي (ربط) و نيز توسعه رويكرد عدالت خواهي (عدل) تعبير شده است و در قالب همين مربع طلايي به عنوان سياست‌هاي كلي دولت چهاردهم طرح و به تشريح آن خواهيم پرداخت. همان طور كه اشاره کردیم يك ضلع اين مثلث را نگاه عقلاني توأم با برنامه‌ريزي مي‌توان قلمداد کرد كه از آن به عقل حكمراني هم مي‌توان نام برد. قدرت عاقله حكمراني معمولا در قالب مجموعه سياست‌ها و برنامه‌ها شكل مي‌گيرد از اين منظر در جامعه ايران هم‌اكنون بالغ بر ۴۶ سند راهبردي وجود دارد كه اين اسناد تجلي قدرت تعقل حاكميت است. گونه ديگر تبلور ادراك عقلاني حاكميت را در برنامه‌هاي كوتاه و ميان مدت و درازمدت يك دولت مي‌توان جست‌وجو نمود از اين حيث در جامعه ايران از سال ۱۳۳۰ برنامه‌هاي ميان مدت توسعه، ۵ برنامه پيش از انقلاب و ۶ برنامه پس از انقلاب شكل گرفته و اكنون در حال اجراي برنامه هفتم توسعه هستيم. دكتر پزشكيان اولين سياستش اجراي برنامه هفتم توسعه است كه نتيجه كار همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاست و از مسير قانوني عبور كرده و به تصويب رسيده و بايد مبناي عمل قرار بگيرد. برنامه هفتم توسعه شامل ۲۴ فصل و ۷ سياست كلي است؛ اين نگاه دولت چهاردهم از آن جهت ارزشمند است كه خود به خلق برنامه‌اي خلق‌الساعه نپرداخته و نتيجه كار كارشناسي، ظرفيت علمي و تجربي ملي وزارتخانه‌ها و نمايندگان مجلس را در قالب برنامه هفتم توسعه پذيرفته و آن را مبناي عمل قرار داده است و قصد دارد تمام انرژي و ظرفيت جامعه را براي تحقق آن بسيج کند. از اين حيث كار دولت چهاردهم در پذيرش عقلانيت جمعي جامعه و تلاش در جهت تحقق آن ستودني است. ضلع دوم حكمراني مطلوب، قلب است يعني گشودن قفل ذخاير انگيزشي و عاطفي - رواني مردم براي شناخت و اجراي برنامه‌ها و سياست‌ها و در نتيجه رضايتمندي ناشي از آن‌كه دكتر پزشكیان از آن به عنوان شاخص رضايتمندي مردم براي سنجش كار وزرا و سازمان‌ها ياد كرده‌اند اصولا اگر انرژي جامعه از حيث عاطفي آزاد نشود و بر سياست‌هاي كلان ترسيمي توسط قدرت عاقله برنامه‌ريزان متمركز نگردد هيچ اتفاقي در راستاي توسعه جامعه محقق نخواهد شد لذا دولت كارآمد تمام تلاش خود را بر ايجاد رضايتمندي مردم مصروف مي‌کند و اين مهم با افزايش كارآمدي و نگاه مشتري‌مدارانه مبتني بر تكريم مردم و توجه به خواست ايشان امكان عملي مي‌يابد لذا مدام اين جمله را از رييس‌جمهور مي‌شنويم كه ملاك اينكه ما به چه ميزان بر حقيم و كارمان را درست انجام داده‌ايم ميزان رضايتمندي مردم مي‌دانند و اين يعني مشروعيت دولت و حاكميت و تسخير قلب‌ها به عنوان ضلع دوم مثلث حكمراني طلايي. و ضلع ديگر اين مربع ربط است؛ متاسفانه هم‌اكنون جامعه ايران از ناهماهنگي بين قوا، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و جريانات گروه‌هاي سياسي براي تمركز بر اهداف و منافع ملي رنج مي‌برد، بي‌ربط كار كردن سازمان‌ها و نهادها به گونه‌اي است كه گاه قواي سه‌گانه و گاه اعضاي هيات دولت و وزرا و از آن بدتر در درون يك وزارتخانه بين معاونان مختلف و نيز در درون يك معاونت بين واحدهاي مختلف به عوض تعلق سازماني، تملك سازماني حاكم است و شوربختانه نه‌تنها فعاليت‌هايش بي‌ربط با يكديگر كه در بسياري موارد متضاد است و بخشي‌نگري بيداد مي‌كند و تضادها و تعارضات سازماني را شكل مي‌دهد، اين موضوع در سطوح بعدي تضادهاي ويران‌كننده بين جريانات سياسي، قومي، گروه‌ها و نحله‌هاي مختلف را سبب شده است. دكتر پزشكيان با تشخيص دقيق اين عارضه مستمرا بر سياست پرهيز از اختلافات و تشكيل دولت وفاق ملي تاكيد مي‌كنند او در اين زمينه گام‌هاي اوليه را برداشته است و اميدواريم اين جريان در استمرار به گسترش وفاق ملي پيرامون منافع ملي بينجامد. تاكنون سه گام مهم در اين دوره حساس تاريخي براي وفاق و آشتي ملي برداشته شده است. اولين گام جريان انتخابات رياست‌جمهوري چهاردهم و تاييد صلاحيت دكتر پزشكيان و راي مردم، دومين گام انتخاب كابينه فراگير توسط دكتر پزشكيان و سومين گام راي قاطع نمايندگان مجلس به تمامي اعضای كابينه بوده است. اكنون همه بايد از اين سرمايه بزرگ پاسداري کرده و باور كنيم. وفاق سازه اصلي تحول و توسعه‌خواهي جامعه است؛ از تندروي بپرهيزيم و كنشگري مبتني بر نيازهاي جامعه و مسير تعادل براي برقراري تكامل را وجهه همت خويش سازيم تا از اين طريق شكاف‌هاي ملت -دولت به حداقل كاهش يافته و با همگرايي موجب بسيج همه سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نيروها در خدمت پيشرفت و توسعه كشور باشيم و از دامنه فعاليت‌هاي بي‌ربط و متضاد هم در سطح نهادهاي دولتي و عمومي و هم در سطح جريان‌هاي سياسي بكاهيم و جريان مشاركت‌جويي و مشاركت‌پذيري با اتكاه به منافع ملي در پرتو چشم‌انداز و با انگيزه دروني در همگان را شكل بدهيم. و ضلع چهارم مربع طلايي سياست‌هاي دولت چهاردهم را عدالت‌جويي (عدل) مي‌دانيم. بارها دكتر پزشكيان از نابرابري‌هاي بين دولت - ملت در ابعاد آموزشي، سلامت، اقتصاد، رفاه و امنيت سخن به ميان آورده‌اند و در فرهنگ ديني نيز بالعدل وضع السماوات و الارض مطرح است. به گونه‌اي كه در قرآن كريم هدف از رسالت پيامبران را برقراري عدالت معرفي می‌کند؛ آنجا كه مي‌فرمايد: «و لقد ارسلنا رسولنا بالبينات و انزلنا معهم الكتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط» از همين روي نگاه عدالت‌محور دولت چهاردهم نه‌تنها مبتني بر آموزه‌هاي ديني و قرآني بلكه مبتني بر يك ضرورت واقعي اجتماعي نيز تفسير مي‌شود. امروز جامعه ايران از بالا بودن ضريب جيني و شكاف طبقاتي و نابرابري‌هاي آموزشي و اقتصادي و شكاف عميق بين مناطق برخوردار و كمتر برخوردار و فاصله‌هاي عميق مركز - پيرامون كه همه جلوه‌هايي از بي‌عدالتي است به شدت در رنج است و لذا در كنار نگاه مبتني بر عقل و برنامه‌ريزي‌هاي مبتني بر خرد جمعي و بالا بردن انگيزش و رضايت مردمي كه به افزايش سرمايه اجتماعي مي‌انجامد و ايجاد انسجام و وفاق ملي، توسعه عدالت و كاهش نابرابري، مربع طلايي است كه در صورت تحقق عملي اين سياست‌ها در دولت چهاردهم و همراهي مردم و گروه‌هاي سياسي و قومي و اجتماعي و علمي با دولت مي‌تواند سياست‌هاي مبتني بر عقل، قلب، ربط و عدل چشم‌انداز اميدبخشي را براي توسعه پايدار و آينده ايران ترسيم کند.