گروه اقتصادي
پرونده تورم در دولت چهاردهم، با كاهش شاخص قيمت مصرف‌كننده در بازه يك ماهه به زير 2درصد باز شد. روز گذشته مركز آمار ايران داده‌هاي مربوط به تورم در شهريور ماه را منتشر كرد كه نشان مي‌داد نرخ تورم كل كشور هم به صورت ماهانه و هم به صورت نقطه‌اي و سالانه نسبت به مرداد ماه كاهش يافته تا حدي كه نرخ ماهانه اين شاخص به 1.7درصد رسيده است.
به عبارت ديگر، قيمت يك سبد از كالا و خدمات مورد استفاده خانوار در شهريور امسال به‌طور متوسط 1.7درصد نسبت به مرداد ماه گران‌تر شده است؛ اما چون اين سطح گراني نسبت به مرداد ماه (2درصد) كمتر است، مي‌توان گفت كه در پايان تابستان، از سرعت افزايش قيمت‌ها كاسته شده است.
نكته مهم‌تر آنكه آمارها نشان مي‌دهد كه تورم كالاهاي «خوراكي، آشاميدني و دخانيات» از 1.1درصد در مرداد ماه امسال، به زير يك درصد و به‌طور دقيق‌تر به 0.9درصد كاهش يافته است. اتفاقي كه منجر شده تورم سالانه خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها در شهريور ماه، به پايين‌ترين سطح خود طي 3 سال اخير برسد.
تورم نقطه به نقطه
نرخ تورم نقطه به نقطه، به شتاب افزايش قيمت‌ها در بازه شهريور ماه 1403 نسبت به شهريور ماه 1402 اشاره دارد. در واقع اين شاخص نشان مي‌دهد كه خانوارها به طور ميانگين، چه ميزان بيشتر از پارسال همين موقع براي خريد يك «مجموعه كالا و خدمات يكسان» هزينه كرده‌اند.
اين شاخص از آن نظر مهم است كه بازه قيمتي يك‌ساله را درنظر مي‌گيرد و كمك مي‌كند تا بفهميم چقدر نسبت به پارسال، قدرت خريد بيشتري نصيب خانوارها شده است، به همين دليل هم هست كه برخي كارشناسان تورم نقطه به نقطه را معيار بهتري براي نشان دادن وضعيت قيمت‌ها در بازه بلندمدت مي‌دانند.
مركز آمار مي‌گويد تورم نقطه به نقطه خانوارهاي كشور در شهريور ماه را 31.2درصد اعلام كرده كه نسبت به رقم ثبت شده ميانه تابستان، 4دهم درصد كمتر است. به عبارتي خانوارهاي كشور به طور ميانگين 31.2درصد بيشتر از شهريور پارسال براي خريد يك مجموعه كالا و خدمات يكسان هزينه كرده‌اند.
تورم 16 استان بالاتر از تورم عمومي
نرخ تورم سالانه مرداد ماه امسال در 20 استان كشور بيشتر از نرخ تورم ماهانه كل كشور بود، اما در پايان تابستان تعداد استان‌هايي كه تورمي بالاتر از نرخ عمومي تورم داشته‌اند؛ به 16 استان كاهش يافت.
بالاترين نرخ تورم سالانه در شهريور ماه بين استان‌هاي كشور را اصفهان داشته است. اين استان چندين ماه است كه در صدر تورم‌هاي ماهانه و سالانه قرار دارد و تورم سالانه اين استان در شهريور امسال نيز نزديك به 38درصد بوده است. كمترين ميزان تورم سالانه نيز متعلق به سيستان و بلوچستان با عدد 34.4درصد است. نكته جالب اينكه با گذشت يك ماه، هيچ تغييري در اين ليست به وجود نيامده و اصفهان همچنان ركوددار تورم سالانه است و سيستان و بلوچستان با همان عدد تير ماه، پايين‌ترين تورم سالانه را داشته است.
ركورد كاهشي تورم سالانه
نرخ تورم سالانه، درصد تغيير ميانگين اعداد شاخص قيمت در يك سال منتهي به ماه جاري، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. در واقع تورم سالانه، ميانگين تغييرات قيمتي كالاها در يك‌سال نسبت به سال گذشته را اندازه‌گيري مي‌كند. اين شاخص از 36.1درصد در خرداد به 35.5درصد در تير ماه رسيده بوده و 34.8درصد در مرداد ماه رسيده بود، اما در پايان تابستان شاخص تورم در بازه سالانه (يا همان ميانگين) باز هم كاهشي بوده و به 34.2درصد رسيده است.
تورم سالانه در مرداد ماه امسال در كمترين سطح خود از اسفند 1401 به بعد قرار گرفته و از اين نظر يك ركورد را زده بود. حالا با آمارهاي تازه مشخص مي‌شود كه تورم سالانه در شهريور ماه نيز به روند كاهشي خود ادامه داده است.
تورم ماهانه
نرخ تورم ماهانه در مرداد ماه 2درصد بوده كه نسبت به تير ماه امسال 2 دهم درصد كاهش يافته بود. براساس گزارش مركز آمار نرخ تورم ماهانه در تير ماه با ثبت عدد ۲.۲درصد براي سومين ماه متوالي افزايشي بود و تورم ماهانه براي چهارمين ماه متوالي در سال جديد بالاتر از ۲درصد به ثبت رسيده بود، اما حالا اين روند 5 ماهه شكسته شده و نرخ تورم ماهانه به كانال يك درصدي رسيده.
تورم اجاره اندكي پايين آمد
اما آمارها نشان مي‌دهد تورم نقطه به نقطه اجاره مسكن در شهريور ماه اندكي كاهش پيدا كرده است. تورم سالانه اجاره مسكن در مرداد ماه 42.1درصد بوده كه در پايان تابستان به 41.7درصد رسيده است. به صورت ماهانه هم اين شاخص 2.9درصد رشد كرده كه پايين‌تر از مرداد ماه (3.3درصد) است. شايد بتوان تا حدودي گفت كه التهاب بازار اجاره در پايان تابستان اندكي كاسته شده است.
پيش از اين آمارها نشان مي‌داد تورم اجاره پاييز در دو سال نخست دوره رياست‌جمهوري دولت سيزدهم بالاترين سطح را در ۱۲ سال گذشته داشته است. اين درحالي است كه از مهم‌ترين وعده‌هاي اين دولت، مهار قيمت‌ها در اين بازار بود.
داده‌هاي آماري نشان مي‌دهد سهم شهرهاي كوچك از رشد اجاره در اين بازه زماني بيشتر بوده است. تورم ماهانه اجاره مسكن در ارديبهشت سال گذشته 1.7درصد بود. در مهر ماه به بيش از 4درصد رسيده و در پايان سال 2.4درصد شد. از ابتداي امسال نيز روند تورم اجاره مسكن به صورت ماهانه به كار خود ادامه داده و حتي در بخش نقطه به نقطه يعني تير ماه امسال نسبت به تير ماه سال گذشته به سطح بالاي 43.2 هم رسيد و البته در شهريور ماه روي عدد 42.3درصد ايستاد.
بررسي آمارهاي رسمي بيانگر آن است كه فروردين ۱۳۹۶ متوسط قيمت مسكن نسبت به پايه حقوق، ماهانه ۴.۶ برابر برآورد مي‌شده و فروردين امسال، اين نسبت به ۱۱.۳ برابر رسيده است. اين بدان معناست كه افراد در سال جاري، بايد نسبت به سال ۹۶ زمان بيشتري را براي خريد خانه در انتظار سپري كنند. تورم مسكن طي سال‌هاي اخير سرعت بالايي داشته است. قيمت اين كالاي اساسي از دهه ۸۰ تاكنون بيش از دو هزار درصد رشد داشته و اين درحالي است كه ميزان افزايش دستمزدها كماكان نتوانسته خود را به آن برساند.
كاهش تورم خوراكي‌ها به كانال زير 30درصد
اما همان‌گونه كه گفته شد نكته اميدواركننده داده‌هاي مرتبط با شاخص قيمت كالا و خدمات در شهريور ماه، عقب‌نشيني تورم سبد خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها به كانال زير 30درصد است. تورم سالانه خوراكي‌ها در مرداد امسال 30.2درصد بوده اما در شهريور ماه به 29.1درصد رسيده است. اين رقم، كمترين تورم سالانه خوراكي‌ها از آذر 1399 به بعد است و يك ركورد 3 سال و 8 ماهه به شمار مي‌رود. تورم نقطه به نقطه (شهريور امسال نسبت به شهريور سال گذشته) سبد خوراكي‌ها نيز به حدود 24درصد رسيده و اين اميدواري وجود دارد كه اثرات «جراحي اقتصادي» پر سر و صداي دولت سيزدهم كه از سفره مردم آغاز شد در درازمدت خنثي شود، چراكه تورم ماهانه اين سبد كالايي به زير يك درصد رسيده است.