آدرس غلط غرب
محمد بيات
جنگ غزه به مثابه يك شوك سيستمي، سبب از بين رفتن «موازنه قوا» در منطقه شامات و افزايش حضور قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي براي برساخت نظم جديد در منطقه غرب آسيا شده است. طي دو ماهه اخير ارتش ملي يمن از طريق كانال‌هاي آشكار و نهان به تل‌آويو هشدار داده است كه اگر عمليات زميني در باريكه غزه و كشتار غيرنظاميان را متوقف نكند؛ شهرهاي جنوبي، بنادر و كشتي‌هاي تجاري وابسته به اليگارش‌هاي صهيونيست به هيچ‌وجه در امان نخواهد بود. براساس آمارهاي منتشر شده ازسوي وزارت اقتصاد اسراييل قريب به 30درصد از واردات دريايي رژيم از طريق بندر ايلات انجام مي‌شود. حال حملات هدفمند مقاومت يمن به اين شهر بندري سبب توقف يا تغيير مسير حركت‌هاي تجاري از بندر ايلات شده است. توقيف كشتي‌هاي متعلق به برادران عوفر يا حمله به كشتي‌هايي كه در مسير بنادر فلسطين اشغالي بودند نشان‌دهنده اراده جدي مقاومت يمن براي تغيير معادلات در درياي سرخ است. تا روز يكشنبه هفدهم نوامبر 2023، نيروهاي يمني مجموعا هفده عمليات در درياي سرخ، تنگه باب‌المندب و خليج عدن انجام داده است. با شدت گرفتن عمليات‌هاي انصارالله در تنگه باب‌المندب، لويد آستين، وزير دفاع امريكا راهي فلسطين اشغالي، قطر و بحرين شده است. همزمان ناو «USS Eisenhower» از منطقه خليج‌فارس خارج و به سمت آب‌هاي يمن در حال حركت است. پيش از اين نيروهاي دريايي انگليس-امريكا پهپاد انصارالله را هدف قرار داده بودند. جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي دولت بايدن نيز بدون آنكه به سياست‌هاي تحريك‌آميز اسراييل در منطقه اشاره‌اي داشته باشد از تهران خواست تا براي توقف حملات مقاومت يمن در درياي سرخ تلاش كند. با افزايش تحركات مشكوك امريكايي در منطقه، «اسراييل هيوم» در مطلبي مدعي شد كه واشنگتن در حال آماده كردن ائتلافي براي عمليات «نگهبانان سعادت» با هدف مهار تهديدات مقاومت يمن در درياي سرخ است. برخي تحليلگران معتقدند طي چند هفته اخير واشنگتن سعي كرده از طريق كانال‌هاي مختلف اين پيام را براي ايران ارسال كند كه قصدي براي افزايش تنش‌ها در منطقه غرب آسيا ندارد. انتشار اين خبر غيررسمي در «اسراييل هيوم» نوعي ارسال هشدار به محور مقاومت براي آرام كردن شرايط در درياي سرخ و تنگه باب‌المندب است. امريكا، انگليس و دولت‌هاي غربي درحالي آماده تشكيل ائتلاف براي حمله به مقاومت يمن مي‌شوند كه پيش از اين ائتلاف سعودي قريب به هشت سال تمام نقاط راهبردي، تاسيسات صنعتي و زيرساخت‌هاي اين كشور عربي را هدف قرار داد، اما درنهايت موفق نشد تا توفيقي به دست آورد. در آن دوران دموكرات‌ها منتقد سياست‌هاي رياض بوده و خواستار توقف جنگ در يمن بودند. پس از عمليات توفان‌الاقصي مركز فرماندهي سنتكام عملا تبديل به نيروي نيابتي اسراييل در سراسر منطقه غرب آسيا شده است. پس از فرار نيروهاي امريكايي از افغانستان، حال به نظر مي‌رسد واشنگتن در مسير قدم گذاشتن در راهي پرهزينه و خطرناك براي منافع امريكا در منطقه است. باز شدن جبهه جديد در آب‌هاي يمن، تنش را در ساير نقاط خاورميانه بيشتر خواهد كرد. به عنوان مثال طي روزهاي اخير ميزان درگيري‌ها در مرزهاي شمالي فلسطين اشغالي به حد بي‌سابقه‌اي رسيده و هر لحظه ممكن است جنگي بزرگ ميان حزب‌الله و رژيم صهيونيستي آغاز شود. در چنين شرايطي واشنگتن به جاي اعزام آستين به خاورميانه بايد بار ديگر آنتوني بلينكن را راهي تل‌آويو مي‌كرد و براي اتمام بحران انساني در غزه به جنگ‌سالاران صهيونيست فشار وارد مي‌آورد. ذي‌نفع اصلي شروع جنگ در درياي سرخ رژيم صهيونيستي است. پس از عمليات توفان‌الاقصي موازنه قوا ميان تهران-تل‌آويو به نفع ايران و شبكه نيروهاي مقاومت تغيير كرده است. گروه‌هاي مقاومت فلسطيني اين امكان را پيدا كردند تا در عمق
24 كيلومتري محيط پيرامون نوار غزه نفوذ كرده و با انجام موفق عملياتي از پيش طراحي شده ساختارهاي نظامي-امنيتي اسراييل را به لرزه درآورند. در چنين شرايطي مقامات سياسي و فرماندهان ارتش اسراييل ترجيح مي‌دهند تا هزينه برقراري موازنه در برابر مقاومت را از حساب سنتكام پرداخت كنند. آغاز هرگونه درگيري ميان نيروهاي انصارالله و ائتلاف امريكايي در درياي سرخ مي‌تواند در حكم جرقه در انبار باروت بوده و ساير نقاط تنش در منطقه را نيز تحت تاثير قرار دهد. ايجاد ائتلاف عليه مقاومت يمن سبب خواهد شد تا گروه‌هاي مقاومت عراقي، سوري و لبناني براي توقف ماشين جنگي امريكا وارد عمل شده و تهديد را در نقطه‌اي دورتر از سرزمين‌هاي عربي زمين‌گير كنند. در اين نامعادله لازم است تا ايران ابتكار عمل را در دست گرفته و با برقراري منظم تماس با نيروهاي انصارالله از يك‌سو و كشورهاي غربي از سوي ديگر جلوي وقوع جنگي بي‌حاصل و غير‌ضروري را بگيرد.
بيانيه‌هاي پاريس و برلين درخصوص ضرورت برقراري آتش‌بس گسترده و فراگير در غزه نشان‌دهنده تغيير ادراك رهبران اروپايي درخصوص تحولات جاري در فلسطين اشغالي است. اختلال گسترده در وضعيت كشتيراني در تنگه باب‌المندب و درياي سرخ ضربه جدي به اقتصاد جهاني وارد كرده است. كشتي‌هاي تجاري براي رسيدن به مقاصد از پيش تعيين شده بايد مسيرهاي دورتري انتخاب كرده و هزينه بيشتري براي بيمه پرداخت نمايند. با افزايش سطح تنش‌ها در نقاط مختلف خاورميانه به نظر مي‌رسد ادامه جنگ در نوار غزه به نفع هيچ يك از بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي نباشد. در چنين شرايطي لازم است تا اعضاي شوراي امنيت با مشورت قدرت‌هاي تاثيرگذار در بحران غزه به سمت گزينه آتش‌بس فراگير، تبادل اسرا و بازسازي زيرساخت‌هاي باريكه غزه حركت كنند. عدم تحقق اين سناريو منطقه غرب آسيا را وارد بازي پيچيده و به شدت خطرناك خواهد كرد كه هيچ برنده‌اي نخواهد داشت.
كارشناس ارشد مسائل خاورميانه