گزارش «اعتماد» از كانال‌هاي آب جنوب تهران كه طي چهار سال اخير جان ۵ كودك را گرفته است
كانال مرگ
شهردار قيامدشت: در گذشته بخشي از كانال‌ها ايمن‌سازي شده بود اما حفاظ‌هاي پيرامون به سرقت رفته‌اند
گروه حوادث
صبح روز ۱۴ آذر ماه؛ خبر سقوط دختري ۸ ساله در كانال آب محدوده سه‌شنبه بازار قيامدشت رسانه‌اي شد. «سحر» آن روز به همراه پدرش كه يكي از فروشندگان بازارچه قيامدشت است به آن محل رفته بود كه اين اتفاق ناگوار رخ مي‌دهد. حسين تركاشوند، شهردار قيامدشت در واكنش به اين حادثه اعلام كرد كه در گذشته نيز بخشي از كانال توسط شهرداري قيامدشت ايمن‌سازي شده بود، اما «حفاظ‌هاي پيرامون به سرقت» رفته‌اند.
كانال‌هاي آب جنوب تهران؛ ري، ورامين چند سالي است كه قرباني مي‌گيرد. قربانيان اين كانال‌ها اكثرا كودكان «۴ الي ۱۲ ساله» بوده‌اند. به‌طوري كه از سال ۱۳۹۹ تاكنون، طبق اخبار رسمي منتشر شده دست‌كم ۵ كودك بر اثر سقوط در اين كانال‌ها جان خود را از دست داده‌اند؛ ۱۶ مرداد ماه ۱۳۹۹، اميرعلي كودك ۵ ساله داخل كانال آب بدون حفاظ روستاي امين‌آباد ري جان باخت. ۲۹ مرداد ماه ۱۳۹۹، يك كودك ۴ ساله در محدوده بخش خاوران و خارج از محدوده شهر قيامدشت به كانال آب ري ورامين سقوط كرد و جان باخت. ۱۱ ارديبهشت ماه ۱۴۰۰، يك پسر ۱۲ ساله به دليل سقوط در كانال آب عباس‌آباد شهرري جان باخت. ۵ اسفند ماه ۱۴۰۰، يك كودك ۸ ساله بر اثر سقوط در كانال آب ورامين فوت كرد. امسال (۱۴ آذر ۱۴۰۲) نيز دختري ۸ ساله در كانال آب محدوده قيامدشت سقوط و جانش را از دست داد. اين در حالي است كه بنا بر برخي اظهارات محلي، پيش از سال ۹۹ نيز «۵ كودك ديگر» در اين كانال‌ها سقوط كرده‌اند و جان باخته‌اند. اين كودكان قرباني «اختلافات اداري و دستگاه‌ها» شده‌اند. مسوولان نيز مي‌خواهند كم كاري‌هاي خود را به گردن ديگري بيندازند و دنبال مقصر مي‌گردند. شنيده‌ها حاكي است كه مديران و مسوولان مربوطه هر از گاهي با جان باختن يك كودك به تكاپو مي‌افتند، اما مجدد ايمن‌سازي كانال‌هاي آب را رها مي‌كنند، چراكه اگر ايمن‌سازي كانال‌ها به‌طور دقيق صورت مي‌گرفت امسال شاهد جان باختن كودكي ديگر در اين كانال مرگ نبوديم.
يك منبع مطلع در مورد جان باختن اين كودكان داخل كانال‌هاي آب به «اعتماد» مي‌گويد: «علت اصلي اين حوادث ناگوار مديران و مسوولان مربوطه هستند كه بايد به اين موضوع ورود كنند، اما سرعت رسيدگي آنها به اين موضوع بسيار كند صورت گرفته است. علت بعدي اين است كه مناطق مسكوني كنار اين كانال‌ها گسترش پيدا كرده و باعث شده اين حوادث بيشتر رخ بدهد. اين كانال‌هاي آب خطرات زيادي براي كودكان دارد؛ مناطق مسكوني نبايد تا كنار اين كانال‌ها ادامه پيدا مي‌كردند و چون گسترش پيدا كردند و مردم نيز در حال رفت و آمد هستند، اين اتفاقات تلخ رخ مي‌دهد. معمولا اين كودكان از خانواده‌هاي ضعيف هستند و امكان دارد از سوي خانواده‌ها مراقبت نشوند، اما اگر مراقبت خانواده‌ها هم نباشد نبايد اين كانال‌ها بدون حفاظ و سرپوش رها شوند.» اين منبع آگاه در مورد شكايت خانواده‌هاي اين كودكان قرباني مي‌گويد: «خانواده‌هاي قربانيان شكايت مي‌كنند و مديران هم از بيت‌المال ديه اين كودكان قرباني را به خانواده‌ها پرداخت مي‌كنند، اما مساله اينجاست كه با مديران يا مسوولان مربوطه به خاطر سهل‌انگاري برخورد نمي‌شود. با پرداخت ديه مشكل اين منطقه و كانال‌هاي آب حل نمي‌شود.»
طبق شنيده‌ها؛ اين كانال‌ها بيش از ۱۵ كيلومتر هستند و هرگز هم تمام آنها پوشانده نخواهد شد، به دليل اينكه توانايي مالي براي پوشاندن كانال‌هاي آب وجود ندارد.
دو سال پيش، حسين توكلي؛ فرماندار ويژه شهرستان ري در مورد مبالغي كه بايد براي استانداردهاي فني اين كانال‌ها در نظر گرفته شود، گفته بود: «سالانه بيش از ۵۰۰ ميليون تومان از محل اعتبارات نگهداري و تعميرات شبكه‌هاي آبي را صرفا بابت ايمن‌سازي هزينه مي‌كنيم، ولي اين حجم از عمليات اجرايي با اين مبالغ امكان‌پذير نيست ضمن آنكه طبق استانداردهاي فني بايد كانال‌ها روباز باشد.»
اين منبع مطلع در ادامه مي‌گويد: «اشكال اساسي موضوع اين است كه نبايد مناطق مسكوني را تا كانال‌هاي آب گسترش مي‌دادند. اين نمونه آخر؛ يك دختر ۸ ساله داخل كانال آب سقوط و فوت كرد! فقط به اين دليل كه كانال آب اطراف يك بازارچه قرار داشت و چون دختربچه براي بازي با دوستانش آنجا رفته بود داخل كانال آب سقوط مي‌كند.»
بر اساس اخبار منتشر شده طي سال‌هاي اخير، كانال انتقال آب ري ورامين نه تنها كودكان، بلكه بزرگسالان را نيز غرق مي‌كند و حادثه سقوط در اين كانال‌ها هر از گاهي اتفاق مي‌افتد. در اكثر اين موارد نيز افراد گرفتار يا قربانيان به وسيله نيروهاي امداد يا افراد حاضر در صحنه نجات پيدا مي‌كنند و حتي در موارد متعددي خودروها نيز به داخل اين كانال‌ها سقوط كرده‌اند.
ايمن‌سازي و سرپوشيده كردن كانال انتقال آب جنوب تهران مطالبه بيش از سه دهه‌اي است كه تاكنون انجام نشده، اما طي چهار سال گذشته كه خبر سقوط و غرق شدن كودكان در اين كانال‌ها رسانه‌اي شده، پيگيري‌ها از سوي مسوولان متولي تا حدودي انجام شده است. در همين راستا نيز بخش‌هايي از نقاط حادثه‌خيز در محدوده مناطق مسكوني را فنس‌كشي كردند، اما هنوز طرح كامل و جامعي اجرا نشده و كانال مرگ همچنان قرباني مي‌گيرد…
به دنبال انتشار خبر سقوط و فوت دختر ۸ ساله در آذر ماه امسال، محمد رحمتي، رييس دادگاه بخش خاوران اعلام كرد: «علت برپايي بازار روز در كنار كانال آب همراه با ساير موضوعات بررسي و ميزان تقصير هر يك از دستگاه‌ها تعيين مي‌شود. جلسه بررسي دستگاه‌هاي مقصر در فوت كودك قيامدشتي با حضور اعضاي آب منطقه‌اي استان تهران، آب منطقه‌اي شهرستان ري، عوامل كلانتري قيامدشت، عوامل شهرداري قيامدشت و شوراي تامين جهت پيگيري سقوط دختر ۸ ساله تشكيل و مصوبات آن اجرا خواهد شد. آب منطقه‌اي استان تهران متولي اصلي كانال آب ري ورامين در محدوده شهر قيامدشت است و اگر طي جلسه‌اي كه تشكيل شد، اقدامي صورت نگيرد يا پاسخ مناسبي ارايه نشود، خروجي جلسه بازداشت مقصران خواهد بود و اگر پاسخ قبول تقصير كنند، اقدامات مربوط به لايروبي و ايمني اجرا خواهد شد. پرونده شكايت در كلانتري قيامدشت تشكيل و طرح شكايت آن انجام شده كه با بازرسي و بررسي‌هاي تخصصي تعيين محكوميت مي‌شود. با وصول نظر پزشكي قانوني و اعلام علت تامه فوت، موضوع به كارشناس حوزه حوادث ارجاع مي‌شود.»
او در ادامه اظهار كرد: «كارشناس مربوطه اسباب مختلف را بررسي و براي همگي كه دخيل در بروز اتفاق بودند، درصد تقصير تعيين مي‌كند. والدين كودك فوت شده و شهرداري قيامدشت به دليل جانمايي بازار بسته به نظر كارشناس مقصر اعلام مي‌شوند. پس از قطعيت كارشناسي اسباب مقصر احضار شده و بر اساس ماده 616 قانون مجازات اسلامي تفهيم اتهام و قرار وثيقه صادر مي‌شود. پرونده‌اي براي رسيدگي به ترك فعل مديران آب منطقه‌اي استان تهران در دادگاه خاوران تشكيل مي‌شود و مديران عامل شناسايي و اعلام جرم خواهد شد. براساس برنامه‌ريزي انجام شده علت كوتاهي مديران در مدت 30 سال گذشته بررسي مي‌شود. ترك فعل مديران آب منطقه‌اي منجر به فوت يك كودك شد در صورتي كه بايد در اين سال‌ها براي حفاظت كانال اقدام مي‌كردند.»