سهامداران بودجه

محمدحسن    نجمی

جداول بودجه 1403 سرانجام بعد از روزها بلکه ماه‌ها تاخیر از سوی دولت راهی مجلس شد. این جداول باید در اواخر پاییز گذشته به مجلس تقدیم می‌شد اما با تاخیری چند ماهه، نیمه فروردین امسال این امر انجام شد. در جداول بودجه معمولا اعداد و ارقام برخی دستگاه‌ها و نهادها بیشتر به چشم می‌آید. البته که ارقامی که در این جداول آمده، فعلا در حد پیشنهاد است و باید در کمیسیون تلفیق بودجه 1403 مجلس، به تصویب برسد و پس از آن در صحن مجلس نیز مصوب شود. بعد از این مرحله تایید شورای نگهبان نیز برای تبدیل شدن به قانون لازم است و در این صورت ريیس مجلس می‌تواند برای اجرا، قانون بودجه و اعداد و ارقام آن را به ريیس‌جمهوری ابلاغ کند. بودجه 1403 البته ماجراهای زیادی را از سر گذرانده است. طبق قانون جدید مجلس، دولت موظف است لایحه سالیانه بودجه را در دو بخش تقدیم مجلس کند؛ نخست «سقف منابع عمومی و مفروضات منابع و مصارف» که در قالب بخش نخست بودجه به مجلس می‌رود و باید حداکثر تا اول آبان ماه این امر رخ می‌داد که دولت اول آذر 1402 بخش اول لایحه را تقدیم مجلس کرد. اما از آنجا که در آن زمان لایحه برنامه هفتم توسعه در صحن مجلس در حال بررسی بود، قرار گرفتن بخش اول لایحه در دستور کار مجلس تا بهمن ماه به تعویق افتاد. نخستین جلسه بررسی اول بهمن ماه برگزار شد و مجلس در دو تا سه نوبت به این لایحه می‌پرداخت و هفتم بهمن ماه یعنی کمتر از یک هفته، به رسیدگی بخش اول بودجه 1403 پایان داد.

تایید شورا در تعطیلی مجلس

27 اسفند ماه و در شرایطی که مجلس از 21 اسفند ماه جلسه علنی نداشت و از سوی دیگر 22 و 26 اسفند ماه سخنگوی شورای نگهبان ایرادات متعددی را به بودجه وارد کرده بود، اعلام شد که شورای نگهبان بخش نخست بودجه را تایید کرده است. البته که همچنان تا امروز، برنامه هفتم توسعه از سوی شورای نگهبان تایید نشده است؛ این درحالی است که طبق قانون بودجه‌های سالانه باید براساس احکام برنامه‌های توسعه باشد و مشخص نیست بودجه 1403 براساس کدام برنامه توسعه نگاشته شده است. برنامه ششم توسعه هم چندین‌بار تمدید شده بود، اعتبارش در پایان 1402 به پایان رسید و در حال حاضر کشور هنوز برنامه توسعه ندارد؛ یعنی کشور در خلأ میان دو برنامه توسعه ششم و هفتم قرار دارد و مشخص نیست بودجه چگونه بسته شده است. از سوی دیگر، طبق آنچه مجلس در اسفند ماه تصویب کرد، دولت اجازه دارد تا پایان اردیبهشت 1403 طبق احکام بودجه 1402 و جداول 1403 عمل کند که این طرح نیز محل شک و شبهه شد؛ چراکه طبق قانون در شرایطی که بودجه در زمان مقرر تصویب و تایید و ابلاغ نشود، دولت موظف به تهیه لایحه چند-دوازدهم است که دولت همین کار را هم نکرد.

کمربندها را ببندید؛ افزایش مالیات در راه است

اما شاید نگاهی به برخی اعداد و ارقام بودجه‌های پیشنهادی در جداول بودجه 1403 بتواند نگاه تهیه‌کننده آن یعنی دولت را به مسائل جاری کشور و جامعه نشان دهد. بودجه در دو بخش درآمدی و هزینه‌ای نگاشته می‌شود. در بخش درآمدی لایحه بودجه 1403، دولت برای درآمد از محل مالیات‌ها، یک میلیارد و 308 میلیون همت (هزار میلیارد تومان) پیش‌بینی کرده است؛ در حالی که در قانون بودجه 1402، این رقم، 907 میلیون همت بوده است؛ صفرهای این ارقام خواندن اعداد را سخت می‌کند اما برای درک بهتر از اینکه دولت در سال جدید چقدر می‌خواهد از ملت مالیات بگیرد، باید درصد افزایش را مدنظر قرار داد. طبق این اعداد، درآمد دولت از محل مالیات حدود 44درصد افزایش یافته است. به عبارت ساده‌تر به‌ طور متوسط در تمام زمینه‌های مالیات‌گیری، هرچه در سال 1402 داده‌اید، باید در سال جدید، 44درصد بیشتر به دولت پول بدهید. امسال دولت قصد دارد حدود 73درصد از هزینه‌ها را از محل مالیات دریافتی بگذراند.

ارقام عجیب بودجه نهاد ریاست‌جمهوری

اما در بخش هزینه‌ها، طبق سنت، نخستین ردیف بودجه مربوط است به نهاد ریاست‌جمهوری؛ مجموعه‌ای که از دفتر رييس‌جمهوری گرفته تا معاونت‌ها ذیل نهاد ریاست‌جمهوری هستند. بودجه نهاد ریاست‌جمهوری طبق جدول شماره 7 که اعتبارات دستگاه‌ها، مصوب 1402 و پیشنهادی 1403 را قید کرده، برای امسال 6 هزار و 117 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ در حالی که طبق همین جدول، سال گذشته 3 هزار و 272 میلیارد تومان بودجه مصوب شده بود. به عبارت دیگر رقمی حدود 2 هزار و 845 میلیارد تومان یعنی حدود 86درصد به بودجه ریاست‌جمهوری افزوده شده است.

تخصیص بودجه عجیب‌تر به معاونت اجرایی

عمده‌‌ این افزایش بودجه مربوط می‌شود به «معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری»؛ درحالی که طبق همین جدول 7، این معاونت سال گذشته ذیل نهاد، بودجه‌ای نداشته است، امسال بودجه‌ای معادل یک‌هزار و 250 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. این افزایش هنگفت و چشم‌گیر زمانی قابل تامل می‌شود که سال 1403 منتهی می‌شود به بهار 1404 که انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم برگزار می‌شود.

بودجه شورای اطلاع‌رسانی دولت

«شورای اطلاع‌رسانی دولت» که قاعدتا ذیل ردیف نهاد ریاست‌جمهوری دخل و خرج خود را دریافت می‌کند، در جدول 9 که مربوط به ردیف‌های متفرقه (دايمی یا موقت) می‌شوند نیز جای گرفته است؛ رقم پیشنهادی دولت برای بازوی اصلی رسانه‌ای خود، که در ردیف‌های «متفرقه» آمده، 200 میلیارد تومان است؛ این درحالی است كه شورای اطلاع‌رسانی دولت به عنوان زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری بودجه‌اش از محل بودجه ریاست‌جمهوری پرداخت می‌شود.

افزایش 130درصدی

بودجه سازمان استخدامی

اما رقم بودجه پیشنهادی برای سازمان امور اداری و استخدامی کشور نیز چشمگیر است؛ سازمانی که ريیس آن را ريیس‌جمهوری منصوب می‌کند و همزمان با ریاست این سازمان، معاون ريیس‌جمهوری نیز می‌شود. بودجه مصوب هزینه‌ای و تملک دارایی‌های این سازمان در سال 1402، طبق جداول بودجه امسال، 228 میلیارد تومان بوده ولی پیشنهاد بودجه این سازمان برای سال جدید، به رقمی نزدیک به 670 میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر میزان رشد بودجه سازمان اداری و امور استخدامی، حدود 130درصد افزایش داشته است؛ به زبان ساده‌تر رقمی کمتر از دو و نیم برابر شده است. پیشنهاد افزایش چندین برابری بودجه این سازمان نیز مانند بودجه معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری، تامل‌برانگیز و محل بحث است.

افزایش 48درصدی بودجه وزارت خارجه

وزارت امور خارجه هم از جمله دستگاه‌های افزایش داده شده است؛ افزایشی حدود 48درصد. در سال 1402‌برای این وزارتخانه بودجه‌ای حدود یک‌هزار و 290 میلیارد تومان مصوب شده بود که دولت برای 1403 پیشنهاد کرده بودجه وزارت خارجه به رقمی حدود یک هزار و 919 میلیارد تومان افزایش پیدا کند.

قرب بقیه‌الله؛ 35درصد افزایش بودجه

ردیف بودجه قرب بقیه‌الله یا همان قرارگاه فرهنگی-اجتماعی بقیه‌الله، از جمله ردیف‌هایی است که افزایش قابل توجهی دارد. بنا بر مصوبه سال 1402، این قرارگاه 887 میلیارد تومان بودجه مصوب داشت. برای سال 1403، رقم بودجه این قرارگاه به یک هزار و 184 میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی حدود 35درصد افزایش. البته که در جدول 9 قانون بودجه 1402 که مربوط به کمک‌ها به دستگاه‌ها و نهادها می‌شود، نزدیک به 200 میلیارد تومان برای کمک به موسسات فرهنگی و اجتماعی ذیل این قرارگاه آمده بود. در این ردیف بودجه تاکید شده بود که این 200 میلیارد تومان باید به صورت مساوی میان سازمان «اوج» و سازمان «سراج» تقسیم شود. سازمان اوج، که سازمانی «فرهنگی-هنری» تلقی می‌شود، کار ساخت فیلم‌های سینمایی و انیمیشن را انجام می‌دهد. البته اقدامات این سازمان در جریان روزهای مذاکرات ایران و 6 قدرت جهانی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران، باعث شد تا نام «اوج» بر سر زبان‌ها بیفتد. این سازمان همزمان با این مذاکرات، بنرهای بزرگی در سطح تهران با عنوان «صداقت امریکایی» بالا برد که در آن مذاکره‌کننده امریکایی کت دیپلماتیک و شلواری نظامی بر تن و اسلحه‌ای نیز به کمر داشت. این سازمان علیه دولت‌های حسن روحانی و سیاست خارجی این دولت و به خصوص برجام تولیدات زیادی داشت. سازمان سراج نیز از جمله سازمان‌هایی است که در زمینه فضای مجازی فعالیت دارد؛ منتسبین به این سازمان بین کاربران فضای مجازی به خصوص ایکس (توییتر سابق) به عنوان «سازمانی» یا «سایبری» معروف هستند. کارویژه این سازمان، «تربیت» و «سازماندهی» نیروهای «انقلابی» علاقه‌مند به فعالیت در فضای مجازی است تا در شبکه‌های اجتماعی اثرگذاری کنند و بتوانند روایت مطلوب مدیران این سازمان را به خورد افکار عمومی دهند. قرارگاه فرهنگی- اجتماعی بقیه‌الله، از جمله قرارگاه‌های زیرمجموعه سپاه پاسداران است و فرمانده آن، از سوی فرمانده کل قوا منصوب می‌شود. سردار محمدعلی جعفری در حالی که سال 1396 ماموریتش به عنوان فرمانده کل سپاه 3 سال تمدید شده بود، یک سال پیش از پایان زمان مقرر، یعنی فروردین 1398، از این عنوان کنار رفت و چندی بعد در اردیبهشت همان سال با حکم مقام رهبری به عنوان فرمانده قرب بقیه‌الله منصوب شد.

بودجه اختصاصی هزار و 770 میلیارد تومان

البته بودجه قرب بقیه‌الله منحصر به جدول 7 بودجه نمی‌شود؛ در جدول 12 که مربوط به «هزينه‌كرد يك درصد از هزينه‌هاي شركت‌هاي دولتي موضوع ماده 5 قانون مديريت خدمات كشوری» می‌شود، برای این قرارگاه بودجه‌ای اختصاصی درنظر گرفته شده است. میزان بودجه پیشنهادی در این جدول، یک هزار و 770 میلیارد تومان است؛ طبق این جدول، مبلغ مذکور باید در 4 ردیف تخصیص داده شود.

ردیف نخست، مربوط به «تقويت گروه‌ها و مجامع تخصصي و حلقه‌هاي مياني مردمي و جبهه فرهنگي-اجتماعي مردمي انقلاب اسلامي (خاتم‌الاوصيا)» می‌شود؛ سهم این بند، یک هزار میلیارد تومان است.

دومین ردیف، «حمايت از تشكيل و توسعه شتاب‌دهنده‌هاي دانش‌بنيان فرهنگي و اجتماعي (حلقه‌هاي مياني تخصصي مساله محور مردم‌نهاد)» است که سهم آن، 700 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.

ردیف سوم، «تقويت و تثبيت نمايش‌هاي ميداني با موضوعات آييني و تاريخي در تهران و كلان‌شهرهاي كشور» است و بودجه‌ای معادل 20 میلیارد تومان درنظر گرفته شده است. «روايت هنرمندانه جهاد فرهنگي حلقه‌هاي مياني و گروه‌هاي مختلف مردمي در سراسر كشور» چهارمین و آخرین ردیف ذیل قرب بقیه‌الله است که برای آن‌هم 50 میلیارد تومان پیشنهاد شده است.

وبسایت «حلقه وصل» از وبسایت‌های محافظه‌کاران، در گزارشی پیرامون تشکیل «خاتم‌الاوصیا» نوشته سال 1388 و بعد از اعتراضات به نتایج انتخابات دهم ریاست‌جمهوری، هدف «حسین یکتا و حلقه دوستانش...این بود که بتوانند موسسات، مجموعه‌ها، هیات‌ها، کانون‌های قرآنی و تربیتی و فعالان هنری و رسانه‌ای جبهه فرهنگی انقلاب را به هم متصل و از هم با خبر کنند تا دیگر از‌هم‌گسیخته و جدا افتاده نباشند. این گروه درنهایت به این جمع‎بندی رسیدند که باید «قرارگاه فرهنگی بنیاد خاتم‎الاوصیا (عج)» را با کارویژه تشکیل شبکه‌ای منسجم از فعالان فرهنگی انقلاب تشکیل دهند. آنها ایده و طرح اول قرارگاه را به وزارتخانه‌ها، نهادها و سازمان‌های مختلفی بردند، اما پذیرفته نشد. با پذیرش این طرح ازسوی سپاه، برنامه‎ریزی اجرایی تشکیل قرارگاه با محوریت حاج‎حسین (یکتا) شروع شد». همچنین به نقل از «محمد خراسانی‌زاده‌»، معاون وقت سازماندهی آموزش و امور استان‌های سازمان فضای مجازی سراج، آمده: «سردار عزیز جعفری، فرمانده وقت سپاه، از این طرح استقبال کردند و پذیرفتند که حمایت کنند و برای اینکه این مجموعه، زیرمجموعه سپاه نشود، یک قرارگاه میانی با نام «قرارگاه فرهنگی بقیه‌الله» ایجاد کردند. قرار شد این قرارگاه از بنیاد خاتم‎الاوصیا (عج) حمایت کند.» به نوشته این وبسایت، دو زیرمجموعه بنیاد (قرارگاه) خاتم‌الاوصیا، از سال 1391، مجزا شدند و در کنار این قرارگاه قرار گرفتند؛ این دو زیرمجموعه سازمان‌های اوج و سراج بودند. مجموع بودجه قرب بقیه‌الله، با توجه به بودجه عمومی و بودجه اختصاصی، رقمی معادل 2 هزار و 954 میلیارد تومان می‌شود.

وزارت ارشاد و زیرمجموعه‌هایش

دولت ابراهیم ريیسی، برای وزارت ارشاد و زیرمجموعه‌هایش در سال 1403، رقمی حدود 9 هزار و 163 میلیارد تومان بودجه پیش‌بینی کرده است. البته که در کنار این میزان بودجه، 11 هزار و 863 میلیارد تومان برای این وزارتخانه بودجه اختصاصی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که بودجه سال گذشته وزارت ارشاد، 7 هزار و 372 میلیارد تومان و بودجه اختصاصی آن، 57 میلیارد و 580 میلیون تومان بوده است. به عبارت دیگر، بودجه اختصاصی وزارت ارشاد، ده‌ها برابر شده است. خبرگزاری ایرنا، بنیاد سعدی، دانشگاه اهل‌بیت، دانشگاه مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از جمله زیرمجموعه‌های وزارت ارشاد هستند. ایرنا در سال 1402، رقمی معادل 271 میلیارد تومان بودجه مصوب داشته که برای سال 1403، پیشنهاد دولت 373 میلیارد تومان است؛ حدود 37درصد افزایش بودجه.

بنیاد سعدی؛ 20درصد افزایش

بنیاد سعدی بودجه‌ای حدود 55 میلیارد تومان برای سال 1402 داشته و برای امسال، 66 میلیارد و 500 میلیون تومان پیشنهاد شده است؛ 2 میلیارد تومان هم بودجه اختصاصی پیشنهاد شده که با این بودجه، افزایش سهم بنیاد سعدی در سال جاری، حدود 5/24درصد. بنیاد سعدی از سال 1392 تاسیس شده و طبق آنچه در وبسایت آن آمده، به منظور «آموزش و ترویج زبان فارسی براساس منابع نوین آموزشی و استاندارد در جهان» فعالیت دارد. به نوشته این سایت، «علاوه بر برگزاری دوره‌های آموزشی حضوری و مجازی در ایران، در بیش از ۴۰ نقطه در جهان مشغول آموزش به علاقه‌مندان است.» طبق اساسنامه بنیاد، «رایزنی‌‌های فرهنگی ایران در جهان، نمایندگان بنیاد سعدی نیز هستند و کلاس‌های آموزش زبان فارسی در این مراکز به صورت حضوری یا مجازی برگزار می‌شود.» جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، افغانستان، اندونزی، بنگلادش، پاکستان (8 دفتر)، تاجیکستان، ترکمنستان، تایلند، ترکیه (2 دفتر)، چین (2 دفتر)، ژاپن، سریلانکا، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان (2 دفتر)، گرجستان، مالزی، نخجوان، هند (3 دفتر)، آفریقای‌جنوبی، اوگاندا، اتیوپی، امارات متحده عربی، تانزانیا، تونس، زیمبابوه، سودان، سوریه (2 دفتر)، سنگال، سیرالئون، لبنان، عمان، عراق، غنا، قطر، کویت، کنیا، نیجریه، یمن، آلمان، آلبانی، اسپانیا، ایتالیا، اتریش، بلغارستان، بوسنی، بلاروس، روسیه (2 دفتر)، سوئد، صربستان، فرانسه، کرواسی، یونان، امریکا (نزد دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل) و ونزوئلا. ريیس این بنیاد غلامعلی حدادعادل است؛ طبق آمارهای وبسایت بنیاد سعدی، تاکنون 115 دوره در ارتباط با فارسی‌آموزی برگزار شده و 2800 استاد نیز با این بنیاد همکاری داشته‌اند؛ با این حال در کنار این آمار، رقم و عددی از تعداد دانش‌آموختگان زبان فارسی توسط این بنیاد نیامده است.

افزایش برای دانشگاه‌های

مذاهب اسلامی و اهل‌بیت

دانشگاه اهل‌بیت، در سال گذشته، حدود 56 میلیارد تومان بودجه داشته و برای سال 1403، حدودا 71 میلیارد تومان بودجه درنظر گرفته شده است؛ تقریبا 28درصد افزایش. این دانشگاه، وابسته به مجمع جهانی اهل‌بیت در تهران است. دانشگاه اهل‌بیت سال 1383 تاسیس شده و پذیرای دانشجویان مسلمان از کشورهای مختلف جهان است. سال گذشته ريیس این دانشگاه گفته بود که در حال حاضر در این دانشگاه از 30 ملیت در حال تحصیل هستند. دانشگاه مذاهب اسلامی، 62 میلیارد و 250 میلیون تومان از بودجه عمومی کشور سهم داشته و دولت بناست برای امسال، 76میلیارد و 470 میلیون تومان به این نهاد اختصاص دهد؛ نزدیک 5/22درصد افزایش. این دانشگاه هم در زمینه علوم دینی فعالیت دارد و دانشجویان آن، از همه فرق اسلامی هستند.

مجمع جهانی اهل‌بیت ؛ افزایش 92درصدی

مجمع جهانی اهل‌بیت نیز سال قبل، 133 میلیارد و 640 میلیون تومان بودجه داشته و قرار است در سال جدید، 206 میلیارد و 714 میلیون تومان بودجه دریافت کند؛ غیر از این، 50 میلیارد تومان بودجه اختصاصی در نظر گرفته شده است. مجموعا افزایشی حدود 92درصد برای سال 1403 دیده شده است. این مجمع یکی از گسترده‌ترین نهادهای مذهبی ایرانی در سطح جهان است؛ به نوشته وبسایت آن، تا سال 1394، در 39 کشور آسیایی، 42 آفریقایی، 18 امریکایی، 40 اروپایی و 2 کشور اقیانوسیه دارای دفتر است. این مجمع همچنین فعالیت‌های اقتصادی نیز دارد؛ از جمله شرکت‌های بازرگانی که در زمینه صادرات و واردات فعالیت می‌کنند. به نوشته وبسایت آن، «مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام در راستای محرومیت‌زدایی از پیروان اهل‌بیت علیهم‌السلام در قاره محروم آفریقا اقداماتی نظیر ایجاد شرکت خدمات کشاورزی، فعالیت در کشورهای اتیوپی، کنیا، کومور، تانزانیا، زنگبار، ساحل‌عاج و غنا، ثبت شرکت در آفریقای جنوبی، ارائه تفاهمنامه جهت ایجاد کمربند سبز در مالاوی و توافق با مسوولین کشور مالی انجام داده یا در حال پیگیری است.» همچنین آن‌طور که نوشته شده، «راه‌اندازی صندوق‌های قرض‌الحسنه در کشورهای محروم، به منظور تقویت بنیه مالی و توسعه صنایع کوچک، از دیگر برنامه‌های اقتصادی مجمع جهانی اهل‌بیت است.» این نهاد مذهبی همچنین یک خبرگزاری با نام «خبرگزاری اهل‌بیت» دارد که به 20 زبان مختلف، در حال فعالیت است.

مجمع جهانی تقریب؛ افزایش 133درصدی

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی هم در سال پیش، 91 میلیارد و 500 میلیون تومان بودجه مصوب داشته است و امسال دولت پیشنهاد کرده حدود 112 میلیارد تومان بودجه داشته باشد؛ با احتساب 100 میلیارد تومان بودجه اختصاصی پیشنهاد شده، مجموع بودجه این نهاد می‌شود 212 میلیارد تومان؛ یعنی افزایشی 133درصدی. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بیشتر با کنفرانس بین‌المللی وحدت در تهران شناخته می‌شود. در این کنفرانس سالانه، علما و زعمای دینی و مذهبی از نحله‌های مختلف اسلامی گردهم جمع می‌شوند. «خبرگزاری تقریب» نیز از جمله موسسات وابسته به این مجمع است که «با رویکرد تقریبی، اخبار مربوط به موضوعات تقریبی جهان اسلام را منتشر می‌کند.»

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

76درصد افزایش

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم هم مطابق همه ساله ردیفی مستقل در بودجه دارد؛ این نهاد فرهنگی و مذهبی در سال گذشته، 414 میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است. در بودجه 1403، پیشنهاد شده است که 730 میلیارد تومان بودجه برای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تخصیص یابد؛ یعنی حدودا 76درصد افزایش بودجه داشته است. البته این رقم، به غیر از بودجه پیشنهادی اختصاصی است که 100میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

شورای عالی حوزه‌های علمیه

3/14درصد افزایش

شورای عالی حوزه‌های علمیه از دیگر نهادهای مذهبی دریافت‌کننده بودجه است؛ سال گذشته 4 هزار 776 میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است؛ این بودجه در سال 1403 بناست به 5 هزار و 462 میلیارد تومان افزایش یابد؛ حدود 3/14درصد افزایش بودجه. البته برای امسال، پیشنهاد شده این نهاد مذهبی یک‌هزار و 500 میلیارد تومان بودجه اختصاصی داشته باشد.

مرکز خدمات حوزه‌های علمیه هم در ردیف بودجه مستقلش، برای سال 1402، رقمی معادل 6 هزار و 400 میلیارد تومان دیده می‌شود که این رقم قرار است برای 1403، به 7 هزار و 500 میلیارد تومان برسد؛ حدودا 17درصد افزایش.

موسسه‌ای با خروجی پایداری‌ها

61درصد افزایش

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که مأمن و مأوای مرحوم مصباح یزدی و همفکرانش بوده و هست، سال 1402، حدود 270 میلیارد تومان بودجه داشته است. برای این موسسه که خروجی آن، غالبا پایداری‌‌های سیاست هستند، دولت پیشنهاد کرده این رقم در سال 1403، به 336 ميلیارد تومان برسد. البته 100 میلیارد تومان هم بودجه اختصاصی پیش‌بینی شده است که مجموعا به 436 میلیارد تومان می‌رسد؛ یعنی 61درصد افزایش. به عبارت دیگر، دولت هوای موسسه پایداری‌ها را به خوبی داشته است. بالاخره هر چه که باشد، دولت ابراهیم ريیسی، به دولت جبهه پایداری شهرت دارد؛ مُهر پایداری‌ ‌ بودن، به سبب نفوذ برخی بستگان سببی ريیسی و افکار نزدیک او به پایداری و همچنین حضور عناصر منتسب به این تشکل سیاسی، بر پیشانی دولت خورده است.

سازمان تبلیغات؛ 178درصد افزایش

سازمان تبلیغات اسلامی و زیرمجموعه‌هایش، در سال 1402، سه هزار و 146 میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است؛ این عدد در سال جدید قرار است به 3 هزار و 950 میلیارد تومان برسد. البته پیشنهاد شده سازمان تبلیغات اسلامی و زیرمجموعه‌هایش، برای سال 1403، چهار هزار و 780 میلیارد تومان بودجه اختصاصی داشته باشند. با احتساب بودجه اختصاصی، مجموع سهم این سازمان از بیت‌المال، 8 هزار و 730 میلیارد تومان می‌شود؛ افزایشی نزدیک به 178درصد.

78درصد افزایش برای موسسه پژوهشی
و فرهنگی انقلاب اسلامی

موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی، از زیرمجموعه‌های سازمان تبلیغات اسلامی، قرار است بودجه‌‌اش از 181 میلیارد تومان در سال 1402، به 223 میلیارد تومان در سال 1403 برسد. این موسسه همچنین 100 میلیارد تومان بودجه اختصاصی دارد که مجموعا می‌شود 323 میلیارد تومان؛ حدود 78درصد افزایش. شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه که در سال قبل، 174 میلیارد تومان سهم از بودجه داشته، طبق جداول بودجه، امسال 210 میلیارد تومان بودجه خواهد داشت. تقریبا 20درصد افزایش بودجه. این شورا 100 میلیارد تومان هم قرار است بودجه اختصاصی داشته باشد.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

110 میلیارد تومان

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، یکی دیگر از زیرمجموعه‌های سازمان تبلیغات اسلامی است؛ این سازمان سال 1402، بودجه‌ای معادل 88 میلیارد و 400 میلیون تومان داشته است؛ این رقم قرار است امسال به 110 میلیارد و 352 میلیون تومان برسد؛ حدودا 26درصد افزایش. ستاد احیاي امر به معروف و نهی از منکر هم ذیل سازمان تبلیغات اسلامی قرار دارد؛ در سال گذشته بودجه این نهاد مذهبی، 126 میلیارد تومان تصویب شده بوده؛ که در سال 1403 پیشنهاد شده این رقم به 156 میلیارد تومان افزایش یابد. البته که ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور، 100 میلیارد تومان بودجه اختصاصی خواهد داشت که در نتیجه آن، میزان افزایش بودجه این نهاد 103 می‌شود.

هزار و 700 میلیارد تومان برای حوزه هنری

حوزه هنری انقلاب اسلامی هم از دیگر زیرمجموعه‌های سازمان تبلیغات اسلامی است؛ حدودا 639 میلیارد تومان سهم این نهاد فرهنگی از بودجه عمومی سال 1402 بوده است که بناست به 855 میلیارد تومان برسد؛ با در نظر گرفتن این نکته که پیشنهاد شده 840 میلیارد تومان نیز بودجه اختصاصی دریافت کند.

40درصد افزایش برای جامعه‌المصطفی

جامعه‌المصطفی العالمیه، یکی دیگر از نهادهای مذهبی است که ردیف بودجه مستقلی دارد. این نهاد، در سال 1402، رقمی معادل یک هزار و 17 میلیارد تومان بودجه مصوب داشته است؛ برای سال جاری، دولت پیشنهاد کرده تا یک هزار و 226 میلیارد تومان دراختیار این نهاد مذهبی قرار بگیرد. در همین حال 200 میلیارد تومان هم بودجه اختصاصی پیشنهاد شده است که سرجمع می‌شود 40درصد افزایش بودجه برای سال 1403.

بودجه جامعه‌المصطفی

از کدام دانشگاه‌ها کمتر است؟

با نگاهی گذرا به بودجه دانشگاه‌های سراسر کشور و قیاس آنها با بودجه جامعه‌المصطفی العالمیه، این نتیجه به دست می‌آید که بودجه جامعه‌المصطفی، تنها از دانشگاه‌های شهید بهشتی، تهران، فنی و حرفه‌ای، پیام‌نور، شیراز و فردوسی مشهد کمتر است. با اختلاف‌های ناچیزی هم همین نسبت را با دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی اصفهان، امیرکبیر و تبریز دارد؛ یعنی با اختلافی اندک، بودجه جامعه‌المصطفی از این دانشگاه‌ها کمتر است و نتیجه دیگر اینکه، بودجه جامعه‌المصطفی از سایر دانشگاه‌های کشور بیشتر است و البته با اختلافی ناچیز از دانشگاه علامه طباطبایی و علم و صنعت بیشتر است.

جامعه‌المصطفی العالمیه چیست؟

جامعه‌المصطفی العالمیه، سال 1386، با تلفیق «سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور» و «مرکز جهانی علوم اسلامی» تاسیس شد. به نوشته وبسایت این موسسه، «جامعه‌المصطفی العالميه نهادی علمي و بين‌المللي با هويت حوزه ای است که با هدف گسترش علوم اسلامی، انسانی و اجتماعی» تشکیل شده است. دانشجویان این دانشگاه حوزوی، غالبا غیرایرانی‌هایی هستند که برای تحصیل علوم دینی به ایران می‌آیند؛ سال گذشته بود که یکی از مقامات این موسسه، اعلام کرد که «در کنار پذیرش داوطلبان غیرایرانی اجازه پذیرش ۲۰درصد از داوطلبان ایرانی صادر شد که بیشتر در رشته های علوم انسانی خواهد بود.» به نوشته وبسایت «ویکی‌شیعه» متعلق به مجمع جهانی اهل‌بیت، «گرفتن ویزا و اقامت تحصیلی، پرداخت کمک هزینه تحصیلی (شهریه)، کمک هزینه مسکن و وام قرض‌الحسنه، تامین خوابگاه، ارایه خدمات بهداشتی و درمانی، مشاوره‌های آموزشی و تربیتی، آموزش‌های کاربردی و مهارتی به همسران و فرزندان و امکانات ورزشی، فراهم کردن تحصیل ویژه برای خانواده‌های طلاب ازجمله امکاناتی است که این مرکز برای دانش‌پژوهان خود ارائه می‌کند.» این وبسایت در توضیحات بیشتری پیرامون این نهاد نوشته: «سازمان مرکزی جامعه‌المصطفی در ایران و در شهر قم قرار دارد و بیش از ۱۷۰ واحد آموزشی وابسته به آن در داخل و خارج کشور مستقر است. این واحد‌ها در شهر‌های مشهد، تهران، اصفهان، گرگان و قشم و بیش از ۶۰ کشور دیگر است. آفریقای جنوبی، آلبانی، آلمان، افغانستان، اندونزی، انگلستان، اوگاندا، برزیل، بلغارستان، بنگلادش، بورکینافاسو، بوسنی و هرزگوین، بنین، پاکستان، تانزانیا، تایلند، توگو، دانمارک، ژاپن، ساحل‌عاج، سوئد، سنگال، سوریه، سیرالئون، عراق، غنا، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، کامرون، کوزوو، کنگو دموکراتیک، کومور، گامبیا، گرجستان، گویان، گینه، لبنان، ماداگاسکار، مالاوی، مالزی، مالی، میانمار، نروژ، نیجر، نیجریه، هند و... از جمله واحدهای فعال هستند.» سال 1396، علیرضا اعرافی مدیر وقت این نهاد، در گفت‌وگو با خبرگزاری «مهر» گفته بود: «از طریق شبکه جامعه‌المصطفی در سطح جهان حدود پنجاه میلیون نفر شیعه شده‌اند.» جامعه‌المصطفی همچنان در حال افتتاح دفاتر جدید است؛ سال گذشته «مدرسه امام زین‌العابدین در شهر بوجومبورا پایتخت کشور بروندی افتتاح» شده بود.

بودجه خارق‌العاده صدا و سیما

صدا و سیمای جمهوری اسلامی، یکی دیگر از ردیف‌های بودجه است که حواس‌های زیادی را به سمت خود جلب می‌کند. بودجه مصوب سال 1402، برای این سازمان، 15 هزار و 62 میلیارد تومان بوده است. این رقم قرار است برای سال 1403، جهشی چشمگیر و تند داشته باشد؛ به پیشنهاد دولت، صدا و سیما امسال 22 هزار و 207 میلیارد تومان از بیت‌المال سهم خواهد برداشت. جهش بودجه صدا و سیما، در سال 1403 نسبت به 1402، حدود 5/47درصد خواهد بود. البته این، به غیر از کمک‌های اختصاصی است که در جداول دیگر بودجه آمده است.

بسیاری معتقدند این بودجه‌ها با خروجی و برون‌داد برخی از نهادها و موسسات همخوانی ندارد؛ با این وجود دولت‌ها سالیانه بودجه برخی از آنها را مانند صدا و سیما افزایش چشمگیر می‌دهند و اگر افزایش بودجه مطابق میل مدیران سازمان نباشد، صدا و سیما بعضا با آن دولت سر ناسازگاری برمی‌دارد. در کنار این افزایش بودجه‌ها، افزایش‌های خاص دولت برای برخی نهادهای زیرمجموعه خود سوال برانگیز است؛ هرچند که دولتی‌ها این موضوع را رد می‌کنند، اما نمی‌گویند دلیل این افزایش‌ها چیست؟!