رويدادهاي شهري و رسانه‌ها
زهرا نژادبهرام
رويدادهاي شهري رنگ ديگري از رسانه است، فرصتي براي اطلاع‌رساني و معرفي بخش‌هاي مختلف روابط شهري كه بستري براي خلق مكان متصل به رويداد است. رويدادها اعم از اجتماعي، فرهنگي، سياسي؛ فضايي از همدلي براي گروهي از شهروندان ايجاد مي‌كند كه مي‌تواند صداهاي متفاوتي از شهر براي شهروندان باشد. وقوع رويدادها در مكان‌هاي شهري در واقع به خدمت گرفتن مكان براي خلق هويت است، جهت تبيين مكان در راستاي رابطه و تعريف عملكردي تازه براي آن. خلق مكان براي وقوع رويداد امري تازه نيست. در يونان كه شايد اولين ساختارهاي رويداد مكان تعريف شده مفهومي به نام آگورا قابل مشاهده است. از آگوراي يونان با نقشش به عنوان مكاني براي تجارت و بروز گفتمان‌ها تا امروز شاهد شكل‌گيري مكان‌هايي در شهرها در بستر رويدادها بوده‌ايم. اصولا مكان‌ها بر پايه وقايعي كه در آنها روي مي‌دهد معنا مي‌يابند. به همين دليل مكان را قسمتي از فضا كه به وسيله روابط اجتماعي مشخص مي‌شود، تعريف مي‌كنند. روند كاهشي هويت عرصه‌هاي عمومي شهري و مبدل‌شده آنها به فضاهايي كه تنها برطرف‌كننده نيازهاي روزمره افراد است نظير عبور و مرور و خريد و... موجب شده هويت مكان دستخوش تغيير شود و آن ساختار گذشته‌اش با نوعي خلأ روبه‌رو بشود اما امروزه با رشد رويدادهاي شهري مساله بازگشت به هويت مكان‌ها به نوعي كليد خورده و فضا و عرصه عمومي به بستري براي تولد‌هاي تازه در مكان مبدل شده است كه شايد بخشي از آن باور‌پذيري بر نقش رويداد به عنوان رسانه است. اما اينكه اين رويداد عنوان رسانه شهري را به خود بگيرد شايد مفهومي نسبتا تازه در ادبيات مكان شهري باشد.
در يكي از مطالعات شهري (1) آمده است، چهار مكانيسم كليدي در توليد فضاي عمومي در شهر كمك مي‌كند. 1- از آنجا كه در بيشتر خيابان‌هايي كه فروشگاه دارند مردم معمولا با سرعت عبور مي‌كنند و فرصت كمي براي ارتباط بين مردم وجود دارد اما اگر رويدادي در آنجا وجود داشته باشد ريتم خيابان تغيير مي‌كند و مردم آرام‌تر حركت مي‌كنند و ارتباط بيشتري با هم برقرار مي‌كنند. 2- به بيان اين مطالعه دومين عامل تعامل است. رويدادها به دليل توقف افراد در مكان امكان ارتباط را بيشتر مي‌كنند، افراد بيشتر توقف مي‌كنند و با يكديگر صحبت مي‌كنند. آنها ممكن است بنشينند، يا ممكن است بايستند، اما به احتمال زياد با يكديگر تعامل و ارتباط برقرار مي‌كنند.
3- مساله چرخش يكي ديگر از اين آثار است. در خيابان معمولا حركت افراد يكنواخت است اما وقتي رويدادي در مكان به وجود مي‌آيد حركت افراد از يكنواختي خارج مي‌شود و افراد به‌طور مداوم درحال چرخش و حركت‌هاي غير يكنواخت براي ديدن بستر‌هاي تازه ناشي از رويداد هستند .
4- تغيير در نوع افرادي كه از آن مكان عبور مي‌كنند يعني بافت حركتي مكان اعم از خيابان يا ميدان با وقوع رويدادها متفاوت مي‌شود و نوعي اختلاط از نظر گرايش و فرهنگ و.... ايجاد مي‌كند كه تصويري متفاوت از شهر است مثلا علاقه‌مندان به هنر، ورزش و.... در اين رويدادها شركت مي‌كنند كه شايد پيش‌تر از اين مكان ها استفاده نمي‌كردند.
با اين نگاه به رويداد، نقش رسانه‌اي آن بيشتر جلوه مي‌كند، اينكه رويدادها به بلندگويي براي تغيير و اطلاع‌رساني و فراخواني براي جمع شدن افراد براي حل موضوعي خاص گرد هم مي‌آيند يعني همان كاركرد رسانه. اصولا رسانه‌ها با كاركرد اطلاع‌رساني، تبليغ، سرگرمي نوعي هويت جمع‌گرايانه را با خود همراه دارد كه به‌رغم آنكه شايد تنها از يك بستر توليد شود ولي قادر است جمعي را با خود همراه كند و امكاني را براي تعامل و همگرايي ميان گروهي از افراد كه با آن رسانه در ارتباط هستند فراهم كند. رويدادهاي شهري با اين نگاه فرصتي براي جمع‌گرايي گروه‌هايي از شهروندان هستند كه در لباس مكان گرد هم مي‌آيند تا با كاركردهاي سه‌گانه رسانه‌اي فرصتي براي تعامل و ارتباط ايجاد كنند. جالب اين است كه نوع رسانه شهري از جنس كاركردهاي رسانه‌هاي نوين است يعني مشاركت يعني تعامل يعني اثرگذاري بر مفهوم پيامي كه منتقل مي‌كند و اين مهم، كاركرد رويدادهاي شهري را بيشتر معنا مي‌كند. به عنوان مثال رويداد عيد غدير در خيابان آزادي و وليعصر در دو سال گذشته توانست جمع كثيري از هر طبقه و سن و جنس را گرد هم آورد، پيام خود را منتقل نمايد و بستري براي سرگرمي و اطلاع‌رساني نيز فراهم كند.
البته برخي مكان‌ها نيز به دليل وقوع رويدادهاي تاريخي و سياسي همچنان هويت رسانه‌اي را براي خود حفظ كرده‌اند هرچند كه آن رويدادها در تاريخ خاصي به وقوع پيوسته مثلا خيابان انقلاب و ميدان انقلاب خاطرات انقلاب اسلامي را در خود دارد و به عنوان رسانه اي پويا همچنان به مخاطبان خود اين پيام را از انقلاب ارايه مي‌كند يا مكان‌هايي نظير ميدان بهارستان كه سابقه تجمعات سياسي براي انقلاب مشروطه را داشته‌اند و هنوز هم همچون رسانه عمل مي‌كنند و مكان را براي تاريخ خود مبدل به رسانه كرده‌اند چرا كه پيام را همچنان نشر مي‌دهند! يا رويدادهاي محله‌اي كه در مكان‌هاي مركزي محلات براي پيشواز عيد نوروز به صورت تجمع دستفروشان و بازارچه‌هاي محلي براي فروش كارهاي دستي زنان و .... ايجاد مي‌شود و گروه‌هاي مختلف مردم را در كنار هم قرار مي‌دهد و شكل خيابان را با توجه به برتري كاركردهاي عبوري آن تغيير مي‌دهد. يا رويدادهاي ايام محرم به خصوص دهه اول ماه محرم كه بخش‌هاي ميداني و خياباني شهر را به بستري براي وقوع رويدادهاي عزاداري مبدل مي‌كند و شهروندان را به سوي خود فرا مي‌خواند! هدف از بيان اين مثال‌ها باور ساختن نقش رويداد به عنوان رسانه‌اي كه در پيوستگي با مكان پيام ارسال مي‌كند، است. اگر رويداد را به عنوان رسانه شهري در نظر بگيريم كاركرد آن كمتر از تلويزيون‌هاي بزرگ مقياس ميادين يا بنرها و تابلوهاي بزرگ شهري نيست با يك تفاوت و آن ايجاد فرصت تعامل و اثرگذاري بر پيام! در واقع رويدادها همچون يك رسانه پيام‌هايي را براي مخاطب طراحي و منتقل مي‌كنند تا او را تحت‌تاثير قرار داده و وادار به واكنش كنند. چارچوبي كه اين رويدادهاي شهري براي پيام‌رساني اعم از فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي و سياسي و مذهبي و... تدارك مي‌بينند به عنوان پيام‌هاي شهري به مخاطبان منتقل مي‌شود! لذا وقتي با رويدادهاي شهري به خصوص محله‌اي روبه‌رو مي‌شويم پيام آن را به روشني درمي‌يابيم كه محله در حال گفت‌وگو و پيام‌رساني است و اين يعني زنده بودن محله و شهر و سرزندگي و مشاركت! لذا با تاكيد بر نقش رسانه‌اي رويدادها؛ مديريت شهري در همه شهرها بايد با تاكيد بيشتر براي طراحي رويدادهاي محله‌اي، نقش پيام‌رساني آن را مورد توجه قرار دهد و امكان بيشتري براي بروز و ظهور استعدادهاي محله‌اي و تعامل محله‌اي ايجاد كند و اين مهم فرصتي براي كنار هم قرار گرفتن مردم در بخش‌هاي سرگرمي و ... است. رسانه پيام‌رسان است و رويدادها نيز در نقش رسانه، پيام شهر را به شهروندان منتقل مي‌كند با هر مضموني كه داشته باشد از اين رسانه بيشتر استفاده كنيم كه منشأ خوبي براي حيات و سرزندگي شهري است!
1-https: //upk.guilan.ac.ir/article_3984_ac4f2bac0f1a17edbfdc48a62d016895.pdf