ايران؛ دروازه ورود ايلان ماسك به خاورميانه
علي آهنگر
شايد ادعاي عجيبي به نظر آيد: ايران؛ دروازه ورود ايلان ماسك به خاورميانه! اما چون نيك نظر كنيم نه تنها عجيب نيست كه سر در خنكاي حقيقت دارد. ايران و ايلان ماسك خلقيات نزديكي به هم دارند. روانشناسي اين هر دو بسيار به هم نزديك است. ايلان ماسك نه شرقي است و نه غربي. نه جمهوري‌خواه است نه دموكرات. اين امريكايي بسيار پر سر و صدا از قضاي روزگار اصلا امريكايي هم نيست. او در ۷ تير ۱۳۵۰ در آفريقاي جنوبي در شهر پرتوريا به دنيا آمد. مدت كوتاهي هم در دانشگاه پرتوريا تحصيل كرد. در ۱۸ سالگي درس و دانشگاه را رها كرد و مسافر كانادا شد. مادرش كانادايي‌تبار بود. همين امتيازي شد كه بتواند تابعيت كانادايي بگيرد. دو سالي در يكي از دانشگاه‌هاي كانادا درس خواند اما آنجا را هم رها كرد و براي ادامه تحصيل به پنسيلوانيا در امريكا رفت. اين نخستين ورود دوست قصه ما به سرزمين امريكا بود. يعني او در سن ۲۰ سالگي و در سال ۱۹۹۱ براي نخستين‌بار پايش به امريكا باز شد. او هر طور كه بود و بعد از عوض كردن چند دانشگاه خلاصه توانست در دانشگاه پنسيلوانيا ليسانس اقتصاد و فيزيك دريافت كند. در سال ۱۹۹۵ براي ادامه تحصيل در دانشگاه استنفورد به كاليفرنيا رفت اما هرگز در آنجا ثبت نام نكرد. وارد شركتي خدماتي شد كه در آنجا كار كند. يك روز يك مشتري آمد و راهنماي آنلاين شهر و مشاغل كاليفرنيا را خواست. چنين چيزي در شركت و در شهر نبود. ايلان باهوش با برادرش كيمبال با خود گفتند به‌به چه ايده خوبي! اينكه نقشه رفت و آمد ايالت بزرگي مثل كاليفرنيا به صورت الكترونيك در دسترس باشد و راهنماي مشاغل موجود در كاليفرنيا هم در آن باشد.
برادران باهوش آفريقايي از آن شركت هم خداحافظي كردند. در خانه نشستند و نرم‌افزاري طراحي كردند كه هم نقشه آنلاين ايالت بزرگ كاليفرنيا را داشت و هم راهنماي مشاغل اين ايالت بود. براي عرضه، نياز به پول داشتند.
به «سرمايه‌گذاران فرشته» مراجعه كردند. فرشتگان سرمايه‌گذار در امريكا، پولدارها و ثروتمنداني هستند كه دوست دارند بخشي از ثروت‌شان را در راه ايجاد كسب و كارهاي جديد جوانان كه احتمال ريسك بسيار و بگير و نگير در اول كار دارد، خرج كنند.
آنها به دنبال درآمدافزايي از ثروت خود نيستند، بلكه به دنبال آنند كه به ايجاد كسب و كار جديد براي جوانان و كساني كه فكر و ايده‌اي دارند، كمك كنند.
تجربه نشان داده است درصدهاي زيادي از اين كسب و كارها به نتيجه و بازده هم نمي‌رسند و شكست مي‌خورند.
طبق تحقيقات سرمايه‌گذاري، در سال ۲۰۲۱ تعداد ۳۶۴ هزار سرمايه‌گذار فرشته يا فرشتگان سرمايه‌گذار در امريكا وجود داشت.
به هر حال، ايلان ماسك و برادرش كيمبال براي راه‌اندازي نخستين كسب و كار الكترونيك خود به يكي از اين گروه‌هاي فرشتگان سرمايه‌گذار در كاليفرنيا در سال ۱۹۹۵ مراجعه مي‌كنند و موفق مي‌شوند از آنها سرمايه اوليه براي راه‌اندازي كسب و كار خود دريافت كنند.
آنها شركت راهنماي شهري آنلاين«زيپ۲» را تاسيس كردند. چهار سال بعد، آنها نخستين استارتاپ شهري را به قيمت ۳۷۰ ميليون دلار فروختند. از اينجا بود كه ايلان ماسك وارد در دنيايي شد كه تا فتح آسمان‌ها و فرش انداختن در كره مريخ پيش رفت.
در انتخابات ۲۰۲۴ او در كنار دونالد ترامپ ايستاد. ترامپ با آن همه سر و صدايش در مورد دارايي و ثروت، همه ثروتش شش ميليارد دلار است. اما مجله فوربس ثروت ايلان ماسك را تا پايان سال ۲۰۲۴ افزون بر ۴۲۱ ميليارد دلار اعلام كرد. اين يعني اينكه ماسك ثروتمندترين مرد جهان است. ثروتمندترين مرد جهان رويكردي دارد كه به «عقل سليم» مشهور است. او شعار عقل سليم را به كمپين انتخاباتي ترامپ پيشنهاد كرد.
صحنه تحليف ترامپ در دوشنبه اول بهمن ماه ۱۴۰۳ سمت و سوي تاريخ آينده جهان و بشر را به تصوير كشيد. اين به ترامپ مربوط نيست، اين مسير تاريخ است.
تا پيش از آيين تحليف روز دوشنبه، حاضران در صف‌هاي اول تحليف روساي جمهور منتخب امريكا يا گردانندگان اقيانوس‌هاي نفت بودند، يا غول‌هاي اسلحه‌سازي، يا كارخانه‌داران بزرگ خودروسازي يا خوانندگان و هنرپيشگان. اما در آيين تحليف دوره ترامپ هيچ يك از اينان در صحنه نبودند. چهار چهره بزرگ دنياي عصر انفورماتيك و دنياي ديجيتال و فناوري تمام چشم‌هاي جهانيان را در چهارسوي جهان به خود خيره كردند.
ساندر بيچاي مدير گوگل، جف پروس مدير آمازون و مارك زاكربرگ مدير فيس‌بوك صاحبان غول‌هاي فناوري دنيا در صف اول نگاه همه دوربين‌ها و چشم‌هاي از حدقه بيرون‌زده جهانيان بودند. اما در ابتداي اين صف قدرتمند چهار نفره فناوري جهان، ايلان ماسك ايستاده بود. مجموع دارايي اين چهار نفر از يك تريليون دلار افزون است.
نمايش قدرت غول‌هاي سترگ فناوري در آيين تحليف ترامپ نشان داد كه دنيا عوض شده است. ديگر راكفلر، رويترز و ابرقدرت‌هاي رسانه‌هاي سنتي و نفت و سلاح و خودرو به تاريخ پيوسته‌اند.
جواني چون مارك زاكربرگ با كمتر از ۴۰ سال سن، با هوش فناورانه خود گرداننده قدرت در دنياي جديد است.
مسير تاريخ در صحنه آيين تحليف ترامپ نشان داد كه سياست و اقتصاد از اين پس به جاي صنايع سنتي، در كنار فناوري و هوش مصنوعي ايستاده است و كيست كه نداند ايلان ماسك در فراسوي تصورات فناوري‌هاي مدرن، در دنياي جهنده به سوي فناوري و هوش مصنوعي پرچم مي‌افرازد.
بيهوده نيست كه ترامپ در دومين روز قدرت خود اعلام كرد ۵۰۰ ميليارد دلار در حوزه هوش مصنوعي سرمايه‌گذاري جذب خواهد كرد.
او با جذب اين سرمايه‌گذاري عظيم، پروژه هوش مصنوعي با عنوان «استارگيت» يا «دروازه كهكشان» را كليد زد.
ايلان ماسك به خاورميانه علاقه دارد. در بحبوحه جنگ غزه كه در امريكا و غرب هنوز كسي جرات نمي‌كرد عليه اسراييل و به نفع حماس سخني بگويد، او جلوي چشم همه جهان آمد و گفت: «حماس يك ايده است و ايده نابود شدني نيست.»
ايلان ماسك در رفتارهايش نشان داد كه به خاورميانه از دريچه ايران مي‌نگرد و علاقه‌مند است. آنچنان‌كه مي‌گويند در اولين فرصتي كه دست داد در نيويورك به دفتر نمايندگي دايم ايران رفت و با نماينده ايران گفت‌وگو كرد. در ماجراي آزادي خبرنگار ايتاليايي نوشت كه نقش كوچكي داشته است. دستان قدرتمند و بلند ايلان ماسك تعيين‌كننده سياست در امروز و آينده اروپا هم خواهد بود.
ايلان ماسك هر چند كه در دولت ترامپ سمتي دارد، اما، همه مي‌دانند كه او چهره‌اي فرادولتي، فراملي و فراامريكايي است.
او يك چهره آشناي بين‌المللي است. از اين‌رو، او يك فرصت است. يك فرصت استثنايي و طلايي است. اين فرصت را در بين رقيبان دريابيم و او را به تهران، به ورزشگاه آزادي دعوت كنيم. همچنان‌كه او مي‌خواهد براي بشر، كره مريخ را فرش كند، ما براي ايران از فرش كردن ورزشگاه آزادي براي او دريغ نورزيم.
او مي‌خواهد بازار و قلب‌هاي خاورميانه را از دروازه ايران فتح كند. آمدن او به تهران، از رفتنش به مريخ براي مردم جهان مهم‌تر و پر سر و صداتر است.
آمدن او به تهران، به معناي جهش فناوري و هوش مصنوعي خاورميانه از قلب ايران است. اين فرصت را براي ايران و براي خاورميانه دريابيم.